Z. M. Islomov, N. A. Muhamedov, F. A. Sindarova dinshunoslik

gloSSaRIY
AVTOKEFAL cHERKOVLAR
(yunoncha – «o‘z-o‘zini 
bosh qarish») – pravoslavlikdagi mustaqil boshqaruvga ega bo‘l-
gan cherkovlar tuzilmasi. Ma’lum bir tashkilot «avtokefal» 
maqomini olishi uchun miro moyini mustaqil ravishda tayyorlay 
olish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.
AVTONOM cHERKOVLAR
(yunoncha – «mustaqil») – 
biror-bir avtokefal cherkovdan ichki tartib-qoidalarni mustaqil 
bajarish huquqini olgan cherkov. Avtonom cherkov rahbari 
avtokefal cherkov patriarxi tomonidan tasdiqlanadi.
APOSTOL 
(yunoncha – «elchi») – xristian ta’limotiga 
binoan Isoning eng yaqin yordamchilarining unvoni. Ularning 
asosiylari 12 ta: Pyotr (Simon Ionin), Andrey, Ioann, Iakov 
Zevedeev, Filipp, Varfolomey, Matfey, Foma, Iakov Alfeyev, 
Faddey, Simon Kananit, Iuda Iskariot (Isoni sotgan havoriy), 
Matfiy (Iudadan so‘ng uning o‘rnini egallagan). Bulardan 
tashqari yana 70 nafar havoriylar mavjud bo‘lgani xristian ada-
biyotlarida qayd etiladi.
AQIDAPARASTLIK
– biron g‘oya yoki tamoyilni mutlaq-
lashtirib konkret obyektiv sharoitni hisobga olmagan holda ko‘r-
ko‘rona qo‘llash buni ijtimoiy hayotning istagan sohasidan topish 
mumkin. Keyingi davrlarda diniy aqidaparastlik faollashib ketdi. 
Barcha dinlarda shak keltirmasdan, muhokama qilmasdan e’tiqod 
qilish lozim bo‘lgan fikrlar – aqidalarni mutlaqlashtirib ularni 
saqlab qolishga, tiklashga urinishlar kuchaydi.
VIJDON ERKINLIgI 
– ijtimoiy-falsafiy tushuncha; har 
kim ning o‘z e’tiqodiga ko‘ra, mazkur jamiyatda mavjud ijtimoiy 

---

107
me’yorlarni buzmagan holda vijdoni buyurgani bo‘yicha yashash, 
ishlash imkoniyati. Bunda dinga munosabat masalaning bir 
tomoni hisoblanadi.
gUNOH
(fors – jinoyat, ayb) – shariat qonunlariga va diniy 
aqidalarga xilof ish yoki harakat.
DIN
– arab tilidan olingan bo‘lib, uning lug‘aviy ma’nosi 
«ishonch, e’tiqod»dir. Istilohiy ma’nosi lotin tilidagi «religion» 
so‘zi bilan mos keladi. Din muayyan ta’limotlar, his-tuyg‘ular, 
toat-ibodatlar va diniy tashkilotlar faoliyatlari orqali namoyon 
bo‘ladi. U olam, hayot yaratilishini tasavvur qilishning alohida 
tariqasi, uni idrok etish usuli, olamda insoniyat paydo bo‘lgandan 
to bizgacha o‘tgan davrlarning ilohiy tasavvurda aks etishidir. 
Din komil insonni tarbiyalashda asosiy tarbiyalovchi qudratga 
ega bo‘lgan ma’naviy-axloqiy kuchdir.