Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Энг паст бож тўлови – ўзаро савдо шартномалари ва ке
-
лишувлари асосида узоқ йиллардан буён савдо-сотиқ қилиб 
келаётган мамлакатлар молларига қўйиладиган бож пули.
Энг юқори бож тўлови – ўзаро савдо шартномалари ва 
келишувлари бўлмаган мамлакат молларига қўйиладиган 
бож тўлови.
Энгель қонуни – XIX асрдаёқ пруссиялик статистик 
олим Эрнст Энгель томонидан асосланган бўлиб, истеъмол
-
чиларнинг хатти – ҳаракати улар томонидан топиладиган да
-
ромад миқдори билан боғлиқ бўлган, даромадлар кўпайиши 
билан аҳоли томонидан неъматларни истеъмол қилиш про
-
порционал бўлмаган ҳолда ортишига асосланган иқтисодий 
қонундир. Бунда озиқ-овқатга харажатлар узоқ муддат фой
-
даланиладиган ашёлар, саёҳатлар ёки маблағни жамғаришга 
қараганда камроқ ортади. Маҳсулотларни истеъмол қилиш 
таркиби эса сифатлироқ товарларни харид қилиш фой
-
дасига ўзгаради. Даромадларнинг ортиши маблағлар 
жамғарилишини кўпайтиришга, юқори сифатли товарлар
-
ни истеъмол қилиш ва хизматлардан фойдаланиш ортгани 
ҳолда паст сифатли маҳсулотлар истеъмолининг камайишига 
олиб келади. Эрнст Энгель агар барча мамлакатларда шахсий 
истеъмол юқорида қайд қилинган модель бўйича ривожла
-
надиган бўлса, оилавий харажатлар таркибини таҳлил этиш 
ҳам алоҳида бир мамлакатда, шунингдек, турли мамлакат
-
лардаги аҳоли турли гуруҳлари фаровонлигини ошириш да
-
ражасини таққослаш мумкинлигини асослаган. Бунда мезон 
сифатида оиланинг озиқ-овқатга харажатларининг даромад
-
даги улуши олинади.
Эргономика – иш фаолияти жараёнида инсон танаси
-
нинг ҳаракати, энергия сарфлаши ва алоҳида олинган ки
-
шиларнинг меҳнат унумдорлигини аниқлашни ўрганадиган 
фан. Эргономика тадқиқотларининг асосий объекти – «ин
-
сон-машина» тизими; тадқиқот методи – системали ёндашув. 
Эргономика маълум иш билан шуғулланаётган одамнинг 
руҳияти, ички ва ташқи органлари фаолияти ҳамда физиоло
-

---

407
гик ҳолати қандай ўзгараётганлиги тўғрисида маълумотлар 
беради.