Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Эконометрика (Эконометрия) – иқтисодий жараёнлар
-
га математик усулларни қўллаш билан боғлиқ иқтисодий ма
-
тематик йўналиш. XIX асрнинг бошларида вужудга келди ва 
ҳозирги кунда назария ва амалиётда кенг қўлланилади.
Эконометрика концепциялари – иқтисодиётда матема
-
тика методларидан кенг фойдаланишга асосланган концеп
-
циялар. Асосий вакиллари Л. Вальрас, В. Парето (Лозанна 
университети), фон Нейман, У. Митчелл, Э. Бароне, М. Пан
-
телеони. 1910 йилда польшалик иқтисодчи П. Чомпа «Эко
-
нометрия» («Экономтерика») матнини қўллаган. Илмий му
-
омалага (1926 йилда) норвегиялик Р. Фриш киритган. АҚШ, 
Буюк Британия, Нидерландия ва бошқа мамлакатларда кенг 
ривож топмоқда. Турли иқтисодий таълимот йўналишларида 
қўлланилади, илмий ва амалий аҳамиятга молик. В. Леон
-
тьев ҳам бу концепциялардан ўзининг «чиқим – чиқариш» 
услубида фойдаланган (У 1973 йилда Нобель мукофоти сов
-
риндори бўлди). ХХ асрнинг 60–70-йилларда бу йўналиш 
собиқ СССР, хусусан Ўзбекистонда ривож топди. Республи
-
камизнинг олим ва мутахассислари томонидан иқтисодий 
моделлаштириш ва алгоритмлаш бўйича муҳим тадқиқотлар 
амалга оширилган.
Эксплуататорлик давлати ўз даромадини (солиқ ту
-
шумларини), аниқроғи, – давлат аппаратини назорат қилувчи 
гуруҳнинг даромадини ошириш учун мажбур қилиш моно
-
полиясидан фойдаланади. Эксплуататорлик давлати фао
-
лиятидан кўриладиган зарарни фақат оғир солиқлар (ноҳақ 
йиғимлар) ва мулкчилик ҳуқуқларини тақсимлаш 
мунта
-
зам 
ва
олдиндан айтиб бўладиган
хусусиятга эга бўлган 
тақдирда қисқартириш мумкин. Оғир солиқларнинг олдин
-

---

403
дан айтиб берилиши давлатнинг ҳам, унинг фуқароларининг 
ҳам манфаатларига хизмат қилади, бунда давлат узоқ муд
-
датли истиқболда барқарор даромадга эга бўлади, фуқаролар 
эса ўз фаолиятини давлатга ажратмаларнинг юқори, лекин 
олдиндан маълум бўлган даражасини ҳисобга олган ҳолда 
режалаштириш имкониятига эга бўлади.