Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Сиёсий иқтисод грекча сўздан олинган бўлиб «поли
-
тико» – ижтимоий, «ойкос» – уй, уй хўжалиги, «номос» 
– қонун, яъни уй ёки ижтимоий хўжалик қонунлари деган 
маънони билдиради. 1575–1621 йилларда яшаб ўтган фран
-
цуз иқтисодчиси Антуан Монкретен биринчи марта «Сиёсий 
иқтисод трактати» (1615 й.) номли илмий асар ёзиб, бу фан
-
ни мамлакат миқёсида иқтисодиётни бошқариш фани сифа
-
тида асослади. Кейинчалик классик иқтисодчилар бу фикр
-
ни тасдиқлаб, сиёсий иқтисод кенг маънода моддий ҳаётий 
воситаларни ишлаб чиқариш ва айирбошлашни бошқарувчи 
қонунлар тўғрисидаги фандир деб кўрсатади.
Синдикат – бир тармоқ тадбиркорлари томонидан 
ортиқча рақобатни бартараф қилиш, барқарор фойда олиш 
мақсадида маҳсулот сотишнинг бирлаштирилиши
. Синдикат
 
– монополистик бирлашманинг картелга нисбатан юқорироқ 
шакли, бир хил оммавий маҳсулот ишлаб чиқарувчи кор
-
хоналарнинг бирлашмаси. Унда иштирок қилувчилар 
мустақилликка эга бўлишади, бироқ ишлаб чиқарилган 
маҳсулот бирлашманинг маҳсулоти сифатида сотилади.
Синергетика (юнонча “synergetikos” – «ҳамдўстлик”, 
“ҳамкорлик”) чизиқли бўлмаган динамик моделларни қуриш 
ва тадқиқ этиш соҳасида ва бошқа турли соҳаларда мурак
-
каб тизимларнинг ривожланиш ва ўзини – ўзи ташкил этиш 
умумий принципларини аниқлашга қаратилган ёндашувдир. 
Иқтисодий назарияда синергетик ёндашув мураккаб тизим
-
ларни ўз-ўзини ташкил қилиш ғоясига асосланади. Синерге
-
тикада бошқарувчи параметрлар тизимини тўғридан-тўғри 
бошқармайди, балки таъсир ўтказиш орқали унинг ички ўзи
-
ни – ўзи ташкил қилиш механизмларини ишга тушириш им
-
кониятини излайди.
Синергизм (синергия) – битта хўжалик тасарруфида 
икки ё ундан ортиқ корхоналарнинг бирлашиши натижасида 
пайдо бўладиган стратегик устунликлар.

---

317
Синов – етказиб берилаётган асбоб-ускуналарнинг си
-
фатини текшириш. Синов ўтказиш шартлари ҳар иккала 
томоннинг келишуви асосида тузилаётган шартномада ўз 
аксини топади. У кўпинча, тегишли асбоб-ускуналар ха
-
ридорларга жўнатилиши олдидан мазкур товарлар иш
-
лаб чиқарилган корхоналарда ўтказилади. Синов сифатсиз 
маҳсулотларни истеъмолга чиқарилишининг олдини ола
-
ди. Халкаро иқтисодий ҳамжамиятга аъзо мамлакатлар
-
нинг синов ўтка зиш тўғрисидаги махсус қарорига мувофиқ 
синов ўтказишнинг барча шартлари тўлиқ кўрсатилиши 
ва унииг натижалари муфассал асосланган бўлиши шарт. 
Қapopra асосан ХИҲга аъзо мамлакатларнинг ҳар бири ўзи
-
ни қизиқтираётган асбоб-ускуналарни синовдан ўтказиш 
ҳуқуқига эга. Синов баъзи ҳолларда томонларнинг келишу
-
вига асосан ўша асбоб-ускуналар ўрнатилаётган жойда, яъни 
харидор мамлакат ҳудудида ҳам ўтказилиши мумкин. Зару
-
рат туғилган ҳолларда синов мураккаб жиҳозлар ва асбоб-
ускуналар бўйича бир неча маротаба ўтказилади.