O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа» kafedrasi

3-tajriba.
Baqa blastulasi. Blastula davrini órganish uchun embrion markazidan kesib 
olib tayyorlangan preparatni mikroskopning kichik ob‘yektivi ostiga qóyib órganiladi. 
Notekis tóliq maydalanish yóli bilan hosil bólgan blastulada animal vegetativ va 
qirg‘oq zonalar kózga yaqqol tashlanadi. Blastoderma devoridagi blastomer hujayralar hajmi 
har xil bólib, kóp qavatli tuzilishga ega. Blastulaning animal kutbidagi blastomer hujayralar 
anchagina mayda bólib, 2-3 qavatni hosil qiladi. Vegetativ zonadagi blastomer hujayralar 
esa yirik va kóp (6-8) qavatni tashkil etadi. Chekka zonadagi hujayralarning hajmi har xil. 
Bu zonalardagi hujayralar sitoplazmasida pigment donachalar yotadi. Blastulaning notóg‘ri 
shakliga ega bólgan bóshlig‘i (blastotsel) animal qutbga yaqin, ya‘ni ekstsentrik holda yotadi 
. 
Shunday 
qilib, 
amfibiyalar 
blastulasi 
óz 
devoridagi 
hujayralarning shakli, hajmi va qatlamlarining soni blastotselning joylashishi bóyicha 
lansetnik tselablastulasidan juda keskin farq qiladi. 
Topshiriq: lansetnik maydalanish bosqichi sxemasini va baqa blastulasi rasmlarini 
albomga chizish. 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Tóliq va tekis maydalanish jarayoni nimaga bog‘liq? 
2.
Tóliq va tekis maydalanishda blstomerlar soni qanday ortib boradi? 
3.
Notekis tóla maydalanishdachi? 
4.
Baqa blastulasida baltomerlarning hajmi?
Topshiriq:
 
1)Tablitsalardagi rasmlar orkali tuxumlarning bo’linish tiplarini o’rganib chiking va ularni
bir-biridan farqlang. 
2. Tarqatmalar orqali Tula bulinishning borishini O’rganib chiqing. Undagi 4,8, 16,32 
bosqichlar urtasida qanday farqLar yuzaga kelayotganligiga e’tibor bering. 
3. Tula notekis bulinishda notekislik bo’linishning qaysi bosqichida yuzaga kelishini 
urganing. 
4. Tablitsalar va tarqatmali materiallardan foydalanib goloblastik va meroblastik bulinish 
urtasidagi farqni aniqlang. 
Ishni yakunlash: 
O’rganib chiqilgan tasvirlarni albomga chizib oling. 
7- Amaliy mashg‘ulot.