Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Etiopatogenezi. 
Infeksiya shilliq xaltachalarga to‘g‘ridan to‘g‘ri gematogen yo‘l 
bilan tushishi mumkin, yoki jarayonning yaqin atrof to‘qimalaridagi yiringli 
o‘choqlardan o‘tishidan rivojlanii mumkin. Ba’zan spetsifik sil yoki zahm 
bursitlari kuzatiladi. Uzoq vaqt mexanik ta’sir bo‘lish natijasida rivojlanuvchi 
kasbiy surunkali bursitlari kuzatiladi (tosh o‘yuvchilar, ruda kavlovchilar, asfalt 
yotqizuvchilar). 

---

231 
99-rasm. Bo‘g‘im shilliq xaltachalarining yallig‘lanishi ya’ni bursit 
O‘tkir va surunkali bursitlar tafovut qilinadi.
 
O‘tkir bursitning klinik manzarasi.
Jarayonning tez kechishi xarakterli. 
Zararlangan shilliq xaltacha sohasida og‘riq, shish, qizarish va ba’zan 
flyuktuatsiya, tana haroratining ko‘tarilishi kuzatiladi. 
Surunkali bursitning klinik manzarasi:
shish va biroz mahalliy og‘riq, zararlangan 
shilliq xaltacha devorlarining qalinlashganligi, shilliq xaltachaning fibringa boy 
seroz suyuqlik bilan to‘lishi. 
O‘tkir bursitni davolash. 
Tinchlik tartibi tavsiya qilinadi, oyoq qo‘llar 
immobilizatsiya qilinadi, isituvchi muolajalar, shilliq xaltachani punksiya qilib, 
ekssudatni evakuatsiya qilish va bo‘shlig‘iga antibiotiklar yuboriladi, yiringli 
bursit kuzatilgan hollarda esa yiringli bo‘shliq ochilib sanatsiya qilinadi. 
Surunkali bursitni davolashda
radikal operatsiya – shilliq xaltachani ekstirpatsiya – 
qilish amalga oshiriladi. 
XASMOL (PANARITSIY) 
Barmoq to‘qimalarining yiringli yallig‘lanishi xasmol deyiladi. Uning 
qo‘zg‘atuvchilari ko‘pincha stafilokokk, bazan streptokokk, kam hollarda esa 
aralash flora bo‘lishi mumkin. Bu patologik jarayonda mahalliy anatomik struktura 
katta rol o‘ynaydi (100-rasm). 
Xasmolning tasnifi
: teri, teri osti, pay, suyak, bo‘g‘im, paronixiya, tirnoq osti 
xasmoli, pandaktilit. 

---

232 
100-rasm. Xasmol joylashishi bo‘yicha turlari: a).teri, b).teri osti, v).pay, 
g).suyak, d).bo‘g‘im, e).paronixiya