Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

LIMFA TUGUNLARINING YaLLIG‘LANIShI (LIMFADENIT) 
Qo‘zg‘atuvchilari yiringlatuvchi mikroblar. Limfadenit takroran rivojlanadi. 
Infeksiya yaqindagi limfa tugunlarigacha bo‘lgan limfa tomirlariga o‘tadi (94-
rasm), so‘ng yirik limfa tugunlariga o‘tadi. Gematogen yo‘l bilan tarqalishi kam 
uchraydi. Ayrim hollarda infeksiyaning kontakt orqali tarqalishi kuzatiladi. 

---

219 
94-rasm. Jag‘ osti limfadeniti 
Yallig‘lanishning zardobli, yiringli va tiklanuvchi formalari (fazalari) 
kuzatiladi. Periadenit rivojlanadi. Zardobli yallig‘lanish fazasida shish, limfa 
tuguni gepermiyasi bo‘ladi. So‘ng fibrinoz ekssudatsiya bo‘ladi, yiringli shish 
kattalashadi. Tugunlar kapsulasini va atrofdagi to‘qimalarning o‘rab olgan 
abssesslar paydo bo‘ladi. Yiring yorilgan hollarda uzoq bitmaydigan oqmalar 
kuzatiladi. O‘tkir limfaplaziya, fibroz induratsiya vujudga keladi. 
Klinik manzarasi.
Tugunda og‘riq va shish paydo bo‘ladi. Dastlabki 
bosqichda tugunlarni paypaslab ko‘rish mumkin, keyinchalik ular qo‘shilib, 
yagona konglomerat hosil qilishadi. Virulentlik kuchsizroq bo‘lsa, yallig‘lanish 
pasayadi, ekssudat shimilib ketadi, limfa tugunlar asta-sekin normal holatni egallab 
olishadi. Jarayon yiringlash va parchalanish (lumphadenitis purulenta) oqibatida 
murakkablashishi mumkin. Bunda yuqori harorat, et uvishishi, ahvolning 
yomonlashuvi bo‘ladi. Leykotsitoz, leykotsitar formulada chapga siljish 
aniqlanadi. 
Differensial diagnozi.
Limfadenitni ter bezlari yallig‘lanishida, abssess yoki 
flegmonada, sil, xavfli o‘sma, limfogranulematoz va ba’zi bir yuqumli kasalliklar 
(qizilcha, o‘lat, difteriya-bo‘g‘ma) da kuzatiladigan limfa tugunlarining 
kattalashishidan farqlash kerak. 
Davosi.
Birlamchi o‘choqni bartaraf qilish kerak. Infiltratli bosqichda 
bemorga tinch holat, issiq muolajalar, spirtli kompresslar, sulfanilamidlar va 

---

220 
antibiotiklar 
qo‘llaniladi. Antibiotik-novokainli blokadalar ham qilinadi. 
Yiringlaganda o‘choq yorib ochiladi va drenaj qo‘yiladi.