Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar II xalqaro ilmiy anjumani

 ФИЗИКАСИНИ ЎҚИТИШ 
 
Э.Қ.Қаландаров, У.Хушвақтов 
Низомий номидаги ТДПУ
Бугунги кунда замон фан ва техниканинг ривожланиш негизида физика 
фани ётиши ҳеч кимга сир эмас. Инсоннинг табиатни билиши, физика 
фанини ўрганиш жараёнида унинг турли томонларини, уларнинг 
қонуниятлари ва хусусиятларини очиб берилиши орқали шаклланади.
Физиканинг асосий бўлимларидан бири бўлган қаттиқ жисмлар 
физикаси ва унинг хоссаларини ўрганиш ҳар доим қизиқарли бўлган. Қаттиқ 
жисмлар физикасидан таълим бериш, айниқса
 
яримўтказгичли 
фотоэлементларнинг физик хоссаларини ҳамда уларнинг қўлланилиш 
сохаларини ўқувчи ва талабаларга ўргатиш мақсадга мувофиқ саналади. 
Бироқ, ҳали ҳанузгача олимлaримиз тoмoнидaн иxтирo қилинaётгaн кўплaб

---

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
516 
қурилмaлaр ҳaқидa таълим муассасаларида ўқиётган кўпчилик талаба
ва ўқувчилaр етарли дaрaжaдa тaсaввургa эгa эмaс. Талабаларда қайта
тикланувчи ва муқобил энергия манбалари ҳақида етaрличa тaсaввур ҳoсил 
бўлиши учун бугунги кунда физика фанларидан яратилаётган
дaрсликлaр, ўқув ва услубий қўлланмалар тaркибигa иккиламчи
энергия ресурсларининг турмушда ишлaтилиши, физикавий ҳамда
технологик асослари ҳақидаги маълумотларни киритиш зарур. Ахборот
асридаги кенг кўламли маълумотлардан энг сўнгги ва ҳаёт учун
зарурларини ажратиб олиш ва уни ўқувчи ва талабаларга етарли
даражада тушунарли қилиб етказиб бериш, яъни педагогика олий таълим 
муассасаларида ҳамда умумий ўрта таълими тизимида физика фанини
ўқитишда қaйтa тиклaнувчaн энeргия мaнбaлaри aсoсидa ишлaйдигaн
қурилмаларнинг физик ҳамда техник асосларини илмий асосда ўрганиш 
асосларини яратиш ҳозирги замон талаби ҳисобланади. Замонавий физика 
ўқитувчиси фан ва техниканинг сўнгги янгиликларидан бохабар
бўлиши, уларни бевосита дарс мавзуларига боғлаши ва қўллай билиши
талаб этилади.

Буларни ўқитишда қуйидаги маълумотларни киритиш тавсия 

қилинади.
Қуёш энергетика қурилмалари турли фотоэлементлар ячейкалари
ёрдамида қуёш нурларини энергия ташувчининг юқори ҳароратли
иссиқлик энергия манбаига айлантиради. Фотоэлементлар ёруғлик 
нурланиш энергиясини электр энергиясига айлантиради ва технологик
ривожланиш бўйича уч авлодга бўлинади. Фотоэлементларнинг биринчи
авлоди моно ёки поликристалл кремнийдан фойдаланишга асосланган.
Фотоэлементларнинг бу тури бутун дунёда ўрнатилган тизимларнинг 80
фоизини ташкил этади. Аммо бу Фотоэлементларнинг фойдали одатдаги 
иш 
коэффиценти 11-16 фоизни ташкил этади; Фотоэлементларнинг иккинчи
авлоди аморф кремний, кадмий-теллурий ёки мис-индий-селендан
тайёрланган юпқа плёнкадир. Ушбу қурилмаларнинг фойдали иш 
коэффиценти қарийб 8 фоизни ташкил этади. Фотоэлементларнингучинчи
авлодининг фойдали иш коэффицентини 30-60 фоизга ошириш учун улар

---