Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 Географик қарашлар ривожланишининг хронологик босқичлари ва даврларнинг 
номланиши 
Т/р 
 
Хронологик босқич 
 
Даврларнинг номланиши 
1.
Э. а. VI-V асрлар 
Қадимги дунёдаги маҳаллий табиий географик 
тасаввурлар даври 
2.
Э. а. VI-V асрлардан то 
эрамизнинг IV асригача 
Антик табиий географик тасаввурлар даври 
3.
IV асрдан ХVII асрнинг 
ўртасигача 
Шарқ ва Ғарб уйғониш ва «Буюк географик 
кашфиётлар» даври 
4.
ХVII асрнинг ўртасидан ХХ 
асрнинг 30-йилларигача 
Географиянинг мустақил фан ва таълим сифатида 
шаклланиш даври 
5.
XX асрнинг 30—60-йиллари 
Географиянинг тармоқлашуви даври 
6.
XX асрнинг 70-йилларидан XXI 
асргача 
Географиянинг экологиялашуви даври 
7.
XXI асрнинг биринчи ўнйиллиги 
Географиянинг глобаллашуви ва гуманитарлашуви 
даври 
8.
XXI аср иккинчи ўнйиллиги 
Географиянинг барқарор ривожланишга 
йўналтирилганлик даври 
мажмуаларда кечаётган табиий, табиий-ижтимоий, ижтимоий-табиий ҳолат, жараён ва 
ҳодисаларни илмий билишга қаратилган методлар тизими. Унда замонавий методлар – 
моделлаштириш, математик, геоинформацион, масофадан маълумот йиғиш ва уни 
рақамли маълумотлар базасига жамлаш каби методларни илмий билишга жалб этиш, 
географиянинг 
анъанавий 
методларига 
(кузатиш, 
эксперимент 
ўтказиш, 
дала 
экспедициясини олиб бориш ва ҳ.қ) алтернатив методлар сифатида қаралади. 
Табиий географик фанларнинг амалдаги предмети билан бир қаторда мафкуравий 
ғоялар, фан ва таълимдаги янгича ёндашувлар ҳам бевосита изланиш ва ўқитиш предмети 
бўла олади. Табиий географик фанларнинг фундаментал асоси эса Табиий географиядир. 
Пировард натижада эса барча географик фанларнинг фундаментал асоси — «География 
назарияси ва тарихи» фани бўлмоғи лозим. 
Табиий географик фанлар предметида барқарор ривожланиш каби глобал миқёсдаги 
экологик, сиёсий, социал ва иқтисодий шарт-шароитларни яратиш кўзда тутилган 
дастурларнинг географик жиҳатларини ишлаб чиқиш талаб этилади. Глобал ва регионал 
миқёсдаги табиатда юзага келаётган муаммолар табиий географияга ҳам бевосита 
тегишли бўлган фанлараро тадқиқотлар объекти бўлиб ҳисобланади ҳамда конструктив 
табиий географик фанларнинг геоэкологик ва геоглобалистик тадқиқот йўналишларини 
ривожланишига олиб келади
Табиий географик фанлар географик таълимда бирламчи назарий аҳамият касб 
этади. Аммо бу фанлар замонавийлик нуқтаи назардан тадқиқот предметида қандай 
янгича мазмун ва моҳият касб этиши лозим, деган ўринли савол туғилади. Ушбу саволга 
жавоб сифатида Табиий география ўқув курсининг таркибий тузилмасини лойиҳа 
сифатида таклиф этамиз (3-жадвал). 

---

32 
3-жадвал