Iqtisod-moliya

11. Gipodinamiya Organizmni jismoniy va ruhiy 
soglomlashtirish usullari
Gipodinamiya (yunoncha-hypo-kam, past va dynamics - 
harakat, degan ma’noni bildiradi) kuch mushaklarning yetarli 
ishlamasligi, qisqarish kuchining kamayib ketishi bo‘lib, odat da 
doimo o‘tirib ishlash, piyoda yurislmi yig‘ishtirib, tran sport-
da ketish, kamharakatlilik, umuman mushaklarga tusha digan 

---

53
og‘irlikning kamayib qolishi tufayli kelib chiqadigan gipokine-
ziya, ya’ni odam harakat faolligining kamayib ketishi bilan 
birga davom etadi. Odam uzoq kasal bo‘lib yotganida ham unda 
gipodinamiya kuzatiladi.
Harakat faolligi keskin kamayadigan bo‘lsa, suyaklar tu-
zilishi ham o‘zgaradi. Mushaklar atrofiyaga uchrashi muno- 
sabati bilan yog‘ to‘qimasi ko‘payadi, almashinuv jara yonlari 
izdan chiqib, markaziy asab tizimining holati o‘zgaradi, odam 
tez toliqadi (astenizatsiya sindromi). Yurak-tomir tizi mining 
ahvoli o‘zgaradi, yurak qisqarishlarining kuchi kamayadi, qon 
tomirlar holati yomonlashadi; bu awaliga odam tez yurganida 
saiga hansirab qolishi, yuragining tez-tez urishi, jismoniy ish 
vaqtida yurak sohasi og‘rishi bilan ifodalanadi, keyinchalik esa 
ateroskleroz, gipertenziya kasalligini keltirib chiqaradi.
Karn harakat qilish, ko‘p o‘tirish natijasida muskullar erta 
quvvatsizlanib, bo‘shashib qoladi, kishinmg qaddi bukilib, 
fiziologik qarish jarayoni tezlashadi.