F. S. Meliboyeva tabiiy geografik jarayonlar


-rasm. Trog vodiysini kesmada



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/72
Sana14.06.2022
Hajmi2,61 Mb.
#666664
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   72
Bog'liq
fayl 1983 20211005

20-rasm. Trog vodiysini kesmada
ko`rini. 
 
 
 
 
Mavzuga oid savol va topshiriqlar 
1. Muzliklar va ularning turlari haqida tushuncha bering. 
2. Materik muzliklari bilan bog’liq holda shakllanadigan tabiiy geografik 
jarayonlar qanday kechadi? 
3. Materik muzliklari ta’sirida shakllanuvchi relyef formalari qanday 
shakllanadi? 
4. Tog’ muzliklari va ularning tabiiy qismlari to’g’risida tushuncha bering. 
5. Tog’ muzliklari bilan bog’liq holda yuz beruvchi qanday tabiiy geografik 
jarayonlarni bilasiz? 
6. Tog’ muzliklari ta’sirida yuzaga keluvchi relьef formalari hususida 
so’zlab bering. 
 
Tektonik kuchlar ta`sirida shakllanuvchi tabiiy geografik jarayonlar 
 
Tektonik (yunoncha textonikos-qurilishga oid) harakatlar- yer qarida sodir 
bo`lgan jarayonlar natijasida vujudga kelgan yer po`sti harakatlari; yer po`sti va 
asosan yer mantiyasidagi kuchlar ta`sirida sodir bo`lib, u bir vaqtning o`zida juda 


80 
katta maydonni o`z ichiga oladi. Yer yuzasi uzliksiz harakatda bo`ladi, lekin 
tektonik harakat tezligi katta emas: yiliga 0,01 mm dan 0,1 mm gacha yetadi. Bu 
harakatlar juda uzoq yillar davom etib, to`planishi natijasida yer po`stining ayrim 
qismlarida yirik siljishlar ro`y beradi. Amerikalik geolog G.Jilbert (1890 y) 
tektonik harakatlarni epeyrogenik (yer yuzida katta maydonlarning uzoq vaqt 
ko`tarilishi va cho`kishi) va orogenik (muayyan zonalarda burmalar hosil qilib, 
tog` tizmalarining shakllanishi) harakatlarga bo`lishni taklif etdi.
Rus geologlari A.P.Karpinskiy, M.M. Tetyayev tektonik harakatlarni 
tebranma burmali va uzilmali harakatlarga ajratdilar. Uzilmalar asosan chink kabi 
yirik relyef shakllarning vujudga kelishiga asos bo’ladi. Chink etimologiyasi 
noma’lum bo’lgan relyef ko’rinishi, o’zbek xalq tabiiy geografik termini bo’lib, 
uni qoraqalpoqlar va qozoqlar shing, qirg’izlar esa ching deb atashadi. CHinklar 
asosan Ustyurt platasi bo’ylab SHimoldan Janubga tomon 200 km masofada, 
balandligi 200 m ba’zi manba’larda esa xatto 350 m gacha bo’lgantik ko’tarilib 
turuvchi balandliklarni tashkil etadi. CHinklar Mang’ishloq yarim orolida ham 
mavjud. Chinklarning orqa qismi tekis plato (Ustyurt platosi) bo’lgani holda, old 
qismi esa, ko’pincha pastliklar, past tekisliklar tarzida rivojlanadi. (3-rasm) 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish