Kkkkkkkkk

 
 

---

42 
3.5. Инфляция ва ишсизлик. Филлипс эгри чизиғи. 
 
Иш хақи меҳнат бозорида мувозанатни урнатувчи восита ҳисобланади ва 
унинг даражасини ўзгариши ишсизликка бевосита таъсир кўрсатади. Бу икки 
кўрсаткич ўртасидаги ўзаро боғлиқлик инглиз иқтисодчиси А.В.Филлипс 
томонидан аниқланган. Графикда Филлипс эгри чизиғи деб акс эттирилган. 
Мадомики, иш хақи нархлар ўзгаришининг суръатлари ўртасида бир хил 
нисбат мавжуд экан, у ҳолда Филлипс эгри чизиғи ўз моҳиятига кура инфляция 
ва ишсизлик ўртасидаги боғлиқликни акс эттиради, яъни инфляциянинг ўсиши 
суръатида ишсизликнинг паст даражаси кўзатилади ва аксинча. Яъни ишлаб 
чиқаришни қисқариши ва ишсизликни кўпайиши нархларни ошиши билан 
кўзатилади. Бу ходиса стагфиляция деб аталиб, кам инфляцияни, ҳам 
ишсизликни ўсиши билан ифодаланади. 
Давлатнинг меҳнат бозорига таъсир этиш чоралари Филлипс модели 
билан чекланиб колмасдан, ўзига яна солиқ, пул-кредит сиёсатининг кенг 
таъсир этиш чораларини ҳамда меҳнат муносабатларини тартибга солувчи 
қонуний ва меъёрий ҳужжатларни ҳам кушади.
3.6-расм. 
Филлипс эгри чизиғи 
Инфляция
% 
Ишсизлик % 
 

---

43 
Қисқача хулосалар. 
1. Иқтисодий тебранишларнинг асосан тўртта боскичларини ва тебранишларга 
иқтисодчи олимлар томонидан турли хил ёндошувларни кўрсатиб ўтиш 
мақсадга мувофиқ экан. 
2. Ишсизлик даражаси деб ишсизларнинг ишчи кучига нисбатига айтилади. 
Ишчи кучи ҳам бошқа товар маҳсулотлари каби бозорда сотилади ва сотиб 
олинади. Ишсизлар сонининг ўсиши реал ЯММ ҳажмининг камайишини 
кўрсатади. Шунингдек тўла иш билан бандлик 100% иш билан 
таъминланганлик даражасини кўрсатмайди. 
3. Ишсизлар сонининг ошиши, яъни ишсизликнинг ҳақиқий даражаси унинг 
табиий даражасидан юқори бўлиши потенциал ҳажмдаги ЯММ билан ҳақиқий 
ҳажмдаги ЯММ ўртасидаги ўзилишга олиб келар экан. Бу узилишни ўз 
навбатида инглиз иқтисодчиси Артур Оукэн ҳисоблаб чиққан. 
4. Инфляция товар ва хизматлар баҳосининг кўпайиши натижасида пул харид 
қувватининг тушиб кетишидан келиб чиқар экан. Иқтисодиётда инфляциянинг 
бир нечта турлари аниқланган. Шунинг учун ҳам барча мамлакатларда 
инфляцияни камайтириш чора-тадбирлари ишлаб чиқилади.