Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

NOTA BENE ! 
Kompyuter axborotidan qonunga xilof ravishda (ruxsatsiz) foy-
dalanish
deb, mashina manbalaridagi yoki EHMdagi ma’lumotlar bilan 
shaxsning tegishli huquqsiz, ya’ni axborot mulkdori (egasi)ning ruxsatisiz 
yoki bunday ruxsat mavjud bo‘lganda, tizimda belgilangan ruxsatni 
tartibga solish qoidalarini buzib tanishishi e’tirof etilishi lozim. 
Boshqacha aytganda, quyidagi holatlarda axborotdan foydalanish 
qonunga xilof (ruxsatsiz) deb qaraladi, agar shaxs: 
– muayyan axborotdan foydalanish huquqiga ega bo‘lmasa; 
– bunday huquqqa ega bo‘lsa-da, lekin undan belgilangan tartibga zid 
ravishda foydalansa.
Kompyuter axboroti mulkdori (egasi) foydalanuvchining axborot 
olish tartibini belgilashi (joyi, vaqtini, mas’ul mansabdor shaxslar, zarur 
tartib-taomillar va hokazolarni ko‘rsatishi) hamda foydalanuvchilar 
axborot olishi uchun sharoitlarni ta’minlashi shart. 
Foydalanishning farqlab qo‘yilishi qoidalari
«ruxsat subyekt-
larining ruxsat obyektlaridan foydalanish huquqlarini tartibga soluvchi 
qoidalar majmui»dir. 
«Biron-bir axborotdan ruxsat bilan foydalanishni nazorat qilishning 
har qanday mexanizmi, bu yerda gap jarayonlar ta’siri ustidan nazorat 
haqida boradimi yoki jismoniy shaxslarning harakatlari ustidan nazorat 
haqida boradimi, bundan qat’i nazar, bir qancha vazifalarni yechishni 
nazarda tutadi: 
– ko‘rib chiqilayotgan tizim, axborot yoki resurslardan foydalanish 
huquqiga kim ega; 
238 

---

– mazkur shaxs resursning aynan qaysi elementlariga murojaat etishi 
mumkin; 
– mazkur shaxs o‘zi foydalanishi mumkin bo‘lgan obyektga nisbatan 
qanday harakatlarni bajarishi mumkin; 
– shaxs zaruriy amallarni bajarishi qay tarzda ruxsat etiladi; 
– qanday holatlarda foydalanishga ruxsat berilishi mumkin». 
O‘zbekiston Respublikasi «Axborotlashtirish to‘g’risida»gi Qonuni-
ning 11-moddasiga binoan: «Axborot resurslari ulardan erkin foydalanish 
toifalari bo‘yicha hamma erkin foydalanishi mumkin bo‘lgan axborot 
resurslariga va erkin foydalanilishi cheklab qo‘yilgan axborot resurslariga 
bo‘linadi.