«Ўзбекистон темир йўллари» датк

II BOB

. ТEMIRBETON KO’PRIKLAR KONSTRUKSIYALARI VA 

VA ULARNI LOYIHALASH QOIDALARI 

 

2.1. Тo’sinli temirbeton ko’priklar oraliq qurilmalarining 

konstruksiyalari 

 

Oraliq qurilmaning konstruksiyasi ko’p jihatdan inshootning tanlab olingan 

statik  sxemasiga  bog’liqdir.  Qoidaga  ko’ra,  yig’ma  bir  xildagi  elementlardan 

qilingan  to’sinli  tizimlar  ko’rinishida  bunyod  qilinadigan,  kichik  va  o’rta 

ko’priklar va yo’l o’tkazgichlarning oraliq qurilmalari eng ommaviydir. Bunday 

tanlov  konstruksiyasining  oddiyligi,  yasalishi,  tashilishi  va  montajining 

qulayligi bilan izohlanadi. 

Тo’sinli oraliq qurilmalar (2.1-rasm) quyidagi o’ziga hos belgilari bo’yicha 

farqlanadi:  statik  sxemasi,  qatnov  sathi,  konstruktiv  shakli  va  armaturalash 

turiga  ko’ra.  Eng  sodda  to’sinli  temir  yo’l  ko’priklarining  unchalik  katta 

bo’lmagan  3...16  m  oraliqlari  plitali  oraliq  qurilmalar  bilan  yopiladi  (2.1,a-

rasm

). Тo’sinli uzlukli oraliq qurilmalar bilan 3...8 dan 30...40 m gacha bo’lgan 

oraliqlar  yopiladi.  Har  bir  blok  ikkita  tayanch  qismga  tayanadi  –  bittasi 

qo’zg’aluvchi,  ikkinchisi  –  qo’zg’almas

.  Тo’sinli  uzlukli  oraliq  qurilmalar 

(oddiy  to’sinlar)da  bir  ishorali  eguvchi  momentlar  sodir  bo’ladi  (2.1,a-rasmga 

qarang

). Тo’sinli uzlukli oraliq qurilmalarga hos bo’lgan ko’ndalang kesimlari 

2.1,1-7-rasmda  keltirilgan

.  Тutash  tizimlar  (2.1,b-rasm)  uzluklilariga  nisbatan 

texnologik,  ekspluatatsion,  iqtisodiy  va  me’moriy  afzalliklarga  egadir.  Ushbu 

tizimlarda eguvchi momentlarning epyurasi ikki ishoralidir: oraliqlarda musbat, 

tayanch  usti  kesimlarida  manfiy

.  Тutash  tizimlar  ko’ndalang  kesimlarining 

xillari 2.1, 2-7-rasmda keltirilgan 

Yirik oraliqlarni qoplashda yoki grunt zaminlari va tayanchlarning sezilarli 

notekis cho’kishini keltirib chiqaradigan hamda yuk ko’tarish qobiliyati yetarsiz 

bo’lgan holatlarda, ularda qo’shimcha zo’riqishlar vujudga keltirmaydigan 

konsol tizimlaridan foydalaniladi (2.1,v-rasm). Konsol tizimlarda konsollar 

uchlariga, qoidaga ko’ra, osma oraliq osib qo’yiladi. Konsollar uzunligini 

shunday tanlashga intiladiki, bunda osma oraliqning qotiriluv joylari tutash 

tizimdagi momentlarning nol zonalariga mos tushsin. Odatda