«Ўзбекистон темир йўллари» датк

Armatura  va  uning xssalari.  Armaturalar sterjenli  va  simli armaturalarga 

bo’linadi.  Sirtining  shakliga  qarab  tekis  va  davriy  profilli  armaturalar  bo’ladi. 

Davriy profilli armatura tekis armaturaga qaraganda beton bilan mustahkamroq 

bog’lanadi.  Armaturani  ishlatish  usuliga  qarab,  u  zo’riqtirilgan  va  oddiy 

armaturaga  bo’linadi.  Armatura  konstruksiya  tarkibida  bajaradigan  vazifasiga 

ko’ra  ishchi  va  montaj  armaturaga  bo’linadi.  Ishchi  armatura  hisoblash  yo’li 

bilan,  montaj  armaturasi  esa  konstruktiv  mulohazalarga  ko’ra  o’rnatiladi. 

Тaqsimlovchi armatura ham shartli ravishda montaj armatura turiga qo’shiladi. 

Тemirbeton  elementlari  kamida  0,05%  va  ko’pi  bilan  3,5%  miqdorida 

armaturalanadi.  Armaturalash  foizining  eng  kichik  miqdori,  armaturalangan 

elementning  cho’zilishga  bo’lgan  hisobiy  qarshiligi  sof  beton  elementning 

cho’zilishga  bo’lgan  qarshiligidan  kichik  bo’lmasligi  kerak  degan  shartdan 

kelib  chiqadi.  Armaturalashning  maksimal  miqdori  esa  iqtisodiy  mulohazalar 

va hisoblar asosida belgilanadi. 

Oddiy  armatura  sifatida  A–I, A–II, A–III,  va  Bp–I,  B–I  sinfli 

armaturalardan foydalaniladi. Zo’riqtiriladigan armatura sifatida esa A–IV, A–

V, A–VI, At–V, At–VI, Bp–II, B–II va K–7, K–19 sinfli armaturalar ishlatiladi. 

Agar sterjenli armatura kuchlanish  ostida zanglash (korroziya) ga nisbatan 

o’ta  turg’un  bo’lsa,  uning  sinfiy  belgisiga  «K»  harfi  qo’shiladi  (masalan,  At–

IVK); agar payvandga monand bo’lsa, «S» harfi qo’shiladi (masalan, At–IVS). 

Agar  armaturada  har  ikkala  hususiyat  mavjud  bo’lsa, «SK»  harflari  qo’shiladi 

(masalan, A

t

–V SK). 

Тemirbeton  konstruksiyalarida  davriy  profilli  sterjenli  armaturalar  keng 

qo’llaniladi.  Armatura  sirtining  davriy  profilli  shakli,  ya’ni  uning  g’adir-

budurligi beton bilan yopishuvini yanada oshiradi, bu esa, o’z navbatida, beton 

cho’zilishga  ishlaganida  yoriqlarning  kengayishini  kamaytiradi,  armaturani 

beton bilan biriktiradigan maxsus choralar ko’rishdan xalos etadi.