Ona tili darslik



Download 1,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/542
Sana22.05.2021
Hajmi1,88 Mb.
#65462
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   542
Bog'liq
ona tili

Z  tovushi    til  oldi,  sirg‘aluvchi,  shovqinli,  jarangli  undosh  tovush  bo‘lib,  
so‘z    boshida  (zahar,  zehn,  zina),  o‘rtasida  (Aziza,  andoza,  qiziq)  va  so‘z  oxirida 
(tig‘iz,  qarz,  yulduz)  kela  oladi;  bu  tovush  sof  o‘zbekcha  so‘zlarda  so‘z  boshida 
deyarli qo‘llanmaydi. Ayrim so‘zlar tarkibida yonidagi jarangsiz tovushlar ta’sirida 
ko‘pincha s tovushiga o‘tadi:  rizq > risq, tuzsiz>tussis. Bu  tovush ba’zi so‘zlarda 


 
 
28 
y  tovushiga  mos  kelishi  mumkin:  sizlamoq>siylamoq,    so‘zlamoq  >  so‘ylamoq,  
yozmoq > yoymoq,  kabi. 
Sh    tovushi    til  oldi,  sirg‘aluvchi,  jarangsiz  undosh  tovush  bo‘lib,    so‘z 
boshida  (shar,  shahar,  sholi),  o‘rtasida  (hashar,  o‘sha)  va  oxirida  (qish,  yosh, 
tashvish) keladi. Bu tovush so‘zlarning turli o‘rinlarida ko‘p qo‘llanadi. 
J    til  oldi,  sirg‘aluvchi,  jarangli  undosh  tovushi    arab,  fors-tojik  va  rus 
tillaridan  o‘zlashtirilgan  so‘zlarning  boshida  (janr),  o‘rtasida    (vijdon,  sajda, 
furajka)  oxirida (garaj) uchraydi.     
Җ    til  oldi,  qorishiq  portlovchi,  jarangli  undosh  tovushi  so‘zning  boshida 
(jamalak,  jabr,  jilov),  o‘rtasida  (kajava,  ojiz,  o‘jar)  va  oxirida  (xorij,  xiroj,  saj) 
keladi.  Bu  tovush  o‘zbekcha  so‘zlar  oxirida  deyarli  qo‘llanmaydi.  O‘zlashma 
so‘zlar oxirida qo‘sh undoshlar tarkibida kelgan җ  tovushi  ch  tovushiga o‘xshab 
talaffuz qilinadi: mavj>mavch, avj>avch. 
Ch  tovushi  til  oldi,  qorishiq    portlovchi,  jarangsiz  undosh  tovush  bo‘lib,   
so‘zning  boshida  (chaqa,  chigit,  chuqur),  o‘rtasida  (achchiq,  ochiq,  ko‘cha)  va 
oxirida  (och,  uch,  kech  )  keladi.  Ayrim  so‘zlarda  o‘zidan  keyingi  jarangsiz 
undoshlar ta’sirida talaffuzda  sh tovushiga o‘tadi:  kechdi>keshti, qochdi>qoshti, 
sochdi>soshti. 

Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish