N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Fast ATA-2 
yoki Enhanced IDE (EIDE
– kengaytirilgan 
IDE) kallak, silindr va sektorning raqamlari bo‘yicha an’anaviy 
(ammo kengaytirilgan) manzillashdan foydalangandek, mantiqiy 
bloklarni (Logic Block Address – LBA) manzillashdan ham foy-
dalanadi, 2500 Mbayt gacha disk hajmini va 16,7 Mbayt/s gacha 
almashuv tezligi qo‘llab-quvvatlaydi. ATAPI standartini qo‘llab-
quvvatlaydigan EIDE adapteriga to‘rttagacha jamlagichlarni 
ulash mumkin, shu jumladan CD-ROM va magnit lentali axborot 
tashuvchini ham ulash mumkin.
aTaPI 
(ATA Package Interface)
– bu ATA interfeysiga faqat 
qat tiq diskni emas, balki CD-ROM diskovodini, strimer va skaner-
ni ulash uchun yaratilgan standart. ATA-3 va Ultra ATA interfey-
sining versiyalari katta hajmdagi disklarga xizmat ko‘rsatadi va 
33 Mbayt/s almashuv tezligiga ega, qurilmalarga o‘zining nosoz-
ligi haqida va boshqa bir qator servislar haqida xabar berish im-
konini beruvchi SMART (Self Monitoring Analysis and Report 
Technology – tahlil va hisobotni mustaqil ravishda kuzatadigan 
texnologiya) texnologiyasini qo‘llab-quvvatlaydi. UDMA/66 va 
UDMA/100 protokoli bo‘yicha ATA/ATAPI-5, ATA/ATAPI-6 
interfeysining zamonaviy versiyalari mos ravishda 66 va 100 
Mbayt/s gacha bo‘lgan eng yuqori o‘tkazish tezligini ta’minlaydi.
ScSI
shinasi
(Small Computer System Interface – 
kichik kompyuterlarning tizim interfeysi) ANSI (American 

---

42
National Standarts Institute – Amerika standartlar instituti) 
tomonidan 1986-yili standartlashtirilgan edi. Interfeys 
turli sinflarga mansub bo‘lgan qurilmalarni, ya’ni xotira 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri va ketma-ket foydalanadigan, CD-ROM 
bir marta va ko‘p marta yoziladigan optik disklar, axborot 
tashuvchilarini avtomatik almashtirish qurilmalari, printerlar, 
skanerlar, komunikatsion qurilmalar va protsessorlarni 
ulash uchun mo‘ljallangan. SCSI (SCSI Device) qurilmasi 
bo‘lib, SCSI shinasini kompyuterning biror-bir ichki shinasi 
bilan ulab turuvchi xost-adapter ham, maqsadli qurilmaga 
SCSI shinasiga ulanish imkonini beruvchi kontrolleri-target 
controller ham hisoblanadi. Shina nuqtayi nazaridan barcha 
qurilmalar teng xuquqli bo‘lishi mumkin va shu bilan birga 
ham almashtirish tashkilotchisi, ham maqsadli qurilma 
hisoblanadi, lekin ko‘pincha tashkilotchi vazifasida xost-
adapter qatnashadi. Bitta kontrollerga bir necha periferiya 
qurilmalari ulanishi mumkin, ularga nisbatan kontroller ham 
ichki, ham tashqi bo‘lishi mumkin. Ichiga SSSI kontrollerlari 
o‘rnatilgan periferiya qurilmalari keng qo‘llaniladi, ularga 
qattiq disklardagi to‘plagichlar, CD-ROM, strimerlar kiradi.
SCSI ning uchta versiyasi keng tarqalgan: SCSI-1, SCSI-2 
va SCSI-3. SCSI kompyuterning sakkizta qurilmagacha qo‘llab-
quvvatlaydigan tizim shinasining soddalashtirilgan variantidir. 
SCSI-1 interfeyslari 8 bitli shinaga ega; SCSI-2 va SCSI-3 – 16 
yoki 32 bitli bo‘lib, katta quvvatli server-mashinalarda va ishchi 
stansiyalarda foydalanishga mo‘ljallangan.