Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

%
ўтиши керак (9.2-жадвал).
9.2-жадва.1
Оҳакнинг майдалик даражаси
Кўрсаткичлар
Ҳавойи оҳак навлари
0 \а к хамири 
ёки кукун 
ҳолатида 
сўндирилгани
Кальиийли
Магнезитли
I
II
111
1
II
III
I
II
I l l
Фаол CaO+MgO 
микдори (қуритплгаи 
ҳолатида). 
%
90
80
70
85
75
65
67
60
50
С у н 
VI 
а га н за р ра ч ал а р 
миқдори. 
?г,
7
10
12
10
15
20
-
-
-
Оҳакнинг қотиши. Оддий оҳак хамири билан тай ёрланган 
қурилиш қ о р и ш м аси н и н г қотиш и бир неча кун давом этса, 
сўндирилмаган оҳак кукуни қориш маси 30—60 дақи қа қотади. 
Бундан таш қари, сўндирилмай куйдирилган оҳак кукуни кам сув 
талаб этади. Ш унинг учун сўндирилмаган оҳак қотиш м асининг 
сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси, зичлиги ва чидамлилиги сўн- 
дирилган оҳакникидан бирмунча кўп.
Оҳак қориш м асининг қотишига асосан икки ҳолат таъсир кўр- 
сатади: ўта тўйинган қориш манинг қотиш жараёнида унда кальций 
гидроксидининг кристалл ҳолда аж ралиш и, ҳаводаги карбонат 
ангидрид гази таъсирида СаС О , нинг қуйидаги реакция орқали 
ҳосил бўлиши:
С а (0 Н )2+ С 0 2= С а С 0 3+ Н 20 .
Бу жараён барча оҳакли моддаларда рўй бериб, 
карбонланиш 
жараёни 
дейилади. Карбонланиш жараёни қориш ма қатламининг 
қалинлиги ва \аводаги карбонат ангидриднинг микдорига боғлиқ.
239

---

Ш унинг учун оҳакли қориш ма билан сувалган деворда карбон­
ланиш жараёни тез бўлади. Оҳак қориш масининг қотиш жараёнида 
юз берадиган бу икки жараён натижасида, қориш мага мустаҳ- 
камлик берувчи кальций карбонат (СаСО ,) билан кристалланган 
кальций гидроксид С а(О Н )2 ҳосил бўлади.
Оҳак қори ш м аси н и н г қотиш ж араёнида кальций карбонат 
қориш манинг сиртида, кальций гидроксид эса ички қисмида ҳосил 
бўлади. Қоришма сиртини зичлаштирган кальций карбонат ҳаводаги 
карбонат ангидридни қориш ма ичкарисига ўтказмайди, натижада, 
С а(О Н )2 нинг кристалланиш и секинлаш ади.