Fiziologiyasi va gigiyenasi

Shartli reflekslarni shartsiz reflekslardan farqi. 
Shartsiz ref­
lekslar - organizmning tu g in a reaksiyasi b o iib , evolutsiya jarayo- 
nida shakllangan va mustahkam langan va nasldan-naslga beriladi. 
Shartli reflekslar hayot davom ida yuzaga keladi. mustahkamlana- 
di, so'nadi va shaxsiv hisoblanadi. Shartsiz reflekslar turlarga xos 
b o ig a n xususiyatlardan biridir, y a ’ni o 'sh a turga xos b o ig a n in- 
dividlarning ham masida kuzatiladi. Shartli reflekslar m a iu m tur­
ga mansub b o ig a n individlarning ayrimlarida b o iish i mumkin, 
ayrim larida esa b o im ay d i. Shartsiz reflekslarning hosil b o iish i 
uchun maxsus sharoitlar talab etilmaydi, agar m a iu m retseptorlar- 
ga adekvat ta ’sirotchilar ta'sir ettirilsa. albatta, hosil b o ia d i.
Shartli reflekslar hosil b o iish i uchun maxsus sharoitlar talab 
qilinadi, ular har qanday retseptiv m aydondan (maqbul kuchi va 
davom iyiigiga ko'ra) har qanday qo'zg'atuvchiga hosil b o iish i 
m um kin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shartsiz reflekslar nisbatan doimiv. turg'un. o ‘zgarmas va umr 
davomida saqlanib qoladi. Shartli reflekslar o'zgaruvchan va juda 
harakatchan bo'ladi.
Shartli reflekslarning bajarilishida. asosan, markaziy asab 
tizim ining po'stloqosti bo'lim lari ishtirok etadi. Bu reflekslar 
yuqori darajada rivojlangan hayvonlarda ularning katta yarim shar­
lari p o 'stlo g 'i olib tashlanganidan keyin ham bajarilishi mumkin. 
Ammo, katta yarim sharlar po 'stlo g 'i olib tashlanganidan keyin 
shartsiz reaksiyalarning kechish xarakterini o'zgarishini ko'rsatish 
imkoni yaratildi. Bu esa shartsiz reflekslarni bajarilishida po'stloq 
ishtirok etishi haqida gap yuritish imkonini beradi.
Shartsiz reflekslarning miqdori nisbatan unchalik katta emas. 
Ular o'z-o'zid an organizmni tinimsiz o'zgaruvchan tashqi muhit 
sharoitiga moslashtira olmaydilar. Shartli reflekslar organizmning 
hayoti davomida jud a ko'plab hosil bo'lishi mumkin, yashash 
sharoiti o'zgarishi bilan ulardan ko'pchiiigi o'zlarining biologik 
ahamiyatini o'zgartiradi. so'nadi. yangi shartli reflekslar hosil 
bo'ladi. Bu esa hayvonlar va odamlarni o'zgaruvchan tashqi muhit 
sharoitiga yaxshi tarzda moslashish imkonini beradi.