Fiziologiyasi va gigiyenasi

Neyronlarning m orfofunksional tashkil b o‘lishini yoshga
oid o'zgarishi. 
Nerv hujayralarining embrional rivojlanishining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dastlabki bosqichlarida ular uchun xarakterli bo'lgan belgi uncha 
ko'p bo'lm agan sitoplazma bilan o'ram a katta vadroning rnavjud- 
ligidir. Rivojlanish jarayonida yadroning nisbiy hajmi kichrayadi. 
Embrional rivojlanishning 3-oyida aksonlarning o'sishi boshlana­
di. Dendritlardagi tikanlar. odatda. tug'ilishdan keyin rivojlanadi.
6-rasm.
Teridagi retseptorlarning turlari:
1 — bosim ga reaksiya qiluvchi retseptr; 2 - taktil; 3 — sovuqqa; 4 -
o g 'riq q a : 5 - ju n piyozchasi atrofidagi nerv tolalarining uchlari.
Tananing o'zini innervatsiya qiluvchi ju d a ko'plab (muskullar, 
bog'lar, paylar, suyakning ustki qismi) nervlar 
mag'izli nervlar
hi­
soblanadi.
M iyelin po'stlog'ining o'sishi nerv tolalari bo'ylab qo 'zg'alish - 
ni o'tkazish tezligini oshiradi va buning natijasi singari nevronlar- 
ning qo'zg'aluvchanligi ham oshadi.
M iyelinlashish jaray oni hammadan oldin, periferik nervlarda. 
so'ngra orqa miya tolalari. bosh miyaning dastak qismi. miyacha 
nervlari shunday holatga uchrasa. eng oxirida bosh miya katta 
yarimsharlari tolalari uchraydi. Harakat nerv tolalari bola tu g 'il­
gan paytdayoq miyelin p o ’stlogi bilan qoplangan bo'ladi. 3 yosh-
64
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ga kelib barcha nerv tolalarining mivelinlashuvi tamom bo'lsada, 
miyelin po 'stlo g 'i va silindr o'qining o'sishi 3 yoshdan keyin ham 
davom etadi.
Nerv. 
Ustidan biriktiruvchi to'qim ali po'stloq bilan qoplangan 
nerv tolalarining vig'indisi 
nerv
deb ataladi. Agarda nerv tolalari­
ning tarkibida markaziy asab tizim idan innervatsiya qilinadigan or­
ganik q o ’zg'alishni o'tkazuvchi nerv tolalari yig'ilgan bo'lsa, bun­
day nervlar markazdan qochuvchi yoki efferent tolalar deb ataladi.
Yana sezuvchi nervtolalaridan iborat bo'lgan nervlar ham bo'lib, 
ular bo'ylab q o 'z g ’alish markaziy asab tizimiga qarab tarqaladi. 
Bunday nervlar