Fiziologiyasi va gigiyenasi

A vitam ini (retinol, akseroftol) 
odam organizmida keng tarqal- 
gan karotin pigmentidan hosil bo'ladi. Karotin sabzi, pomidor, 
salat, o'rik, baliq yog'i. sariq y og-, jigarda, buvrak va tuxum sa- 
rig id a ko'plab uchraydi, bolalarning bir kecha-kunduzlik A vi­
tam iniga bo'lgan talabi 1 mg bo'lsa. voyaga yetgan odamlarniki
2 mg ni tashkil etadi.
Vitamin A yetishmaganida bolalarning o'sishi sekinlashaai. «ke- 
chasi ko'rm aslik» kasalligi rivojlanadi. ya'ni ko'zning ko'rish qo- 
biliyati yaxshi yoritilgm agan joylarda keskin pasayib ketadi, oqi- 
batda ko'zning ko'rish qobiliyati davolab bo'lm as ko'rlikka olib 
keladi.
D vitam ini (ergokalsiferon). 
Bolalik voshlarida eng k o 'p
tarqalgan kasalliklardan biri, ayrim mamlakatlarda besh yoshga­
cha b o ig a n davrda bolalarning deyarli yarmini kasalligini chaqi- 
ruvchi - raxit hisoblanadi. Raxit bilan kasallanganda suvaklarning 
shakllanish jarayoni buziladi, bosh suyagi yumshoq va o'zgaruv- 
chan bo'lib qoladi, qo'l va oyoqlarning suyaklari qiyshayib qoladi. 
Bosh suyagining yumshoqlashgan qismida ensa va peshona giper- 
trofillangan d o ’ngchalar hosil bo'ladi. Nimjon, rangsiz. notabiiy 
katta bosh va kalta qiyshiq gavda, katta qoringa ega bo'lgan bolalar 
keskin rivojlanishdan qoladi.
Bunday barcha og 'ir buzilishlar organizmda vitamin D ning ye­
tishm asligi yoki bo im aslig i bilan b o g iiq holda yuz beradi. Vita­
min D tuxum sarig'ida, sigir sutida. baliq yog'ida k o 'p uchraydi.
Vitamin D odam terisida quyoshning ultrabinafsha nurlari ta'siri- 
da provitamin ergostereoldan hosil bo'ladi. Mana shuning o'zidan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

nima uchun bolalar yozga nisbatan qish ovlarida raxit bilan kasal 
boMishi tushunarli. Baliq yog'i, quyosh nuri ta ’sirida yoki sun’iy 
ultrabinafsha nuridan olish kasallikning oldini oluvchi va raxitni 
davolovchi eng kuchli vosita hisoblanadi.