Fiziologiyasi va gigiyenasi

Ayrim a’zolar va tizim larning funksional fiziologiyasi. 
Turli 
a'zolardagi moddalar almashinuvi o'xshashlik tom onlaridan tash­
qari, ularning funksiyalarining xarakterli xususiyatlarini aniqlov- 
chi jiddiy farqlari ham mavjud. Bundan tashqari, a ’zolarni tashkil 
qiluvchi turli to'qim alarning moddalar almashinuvida ham jiddiy 
farqlari mavjud.
Har bir a ’zo m a’lum funksiyani bajaradi. Lekin a ’zolarning mus- 
taqilligi nisbiy, chunki u a ’zolar tizimiga kiradi va uning faoliyati 
organizm tom onidan to 'lig 'ich a boshqariladi. A'zolar butun hayot 
davomida faoliyat ko'rsatuvchi doimiy va xususiy rivojlanishning 
m a’lum bosqichida hosil bo'lib, so'ngra m a’lum muddatdan ke­
yin yo'qolib ketuvchi - vaqtinchalik a ’zolarga farqlanadi. A’zolar 
m a'lum funksiyalarni bajaruvchi tizimlarga birikishadi, masalan, 
asab, yurak-tomirlar, nafas, ovqat hazmi ajratuvchi va hokazo.
Hayvonlar organizmining tarixiy rivojlanish jarayonida, asab 
tizimi boshlovchi ahamiyatni kasb etdi, y a ’ni bu tizim barcha 
tizim lar faoliyatini birlashtiradi va atrof dunyodagi organizm­
ning xulq-atvorini. uning tashqi muhit ta'siriga qarshi kurashishini 
ta ’minlab beradi.
Organizmning yaxlitligi va uning hayot sharoitlarini ta ’min- 
lanishi jaravonlarida bir necha a'zolar tizimining faoliyati tanla- 
shib qo'shilishadi. Bunday vaqtinchalik a'zolar tizim ining biriki­
shi 
- funksional
birikish deb ataladi. Masalan, xulq-atvor aktlarida
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

asab tizimi. harakat apparatlari, vurak-tom irlar va nafas tizimlari 
funksiyalari birikishadi. Funksional tizim lar a'zolar tizim idan or­
ganizmning uning talab darajasiga qarab o'zgaruvchan turli-tuman 
funksiyalarni bajarilishida ishtirok etishi bilan farq qiladi.
Organizmning a'zolari va funksional tizimlari uning tinim siz 
o'zgaruvchan atrof-muhitdagi hayotining rivojlanishini ta ’min- 
lashda yagona funksivani bajaruvchi yaxlit jonzot bu organizmdir. 
Bu funksiya tashqi sharoitning jiddiy o'zgarishiga qaramasdan. 
asosan. asab tizimi ta'sirida m a'lum chegarada o'zgaruvchan. nis­
batan doimiy o'rtacha darajaga qay tuvchi barcha a'zolar. a'zo lar va 
funksional tizim larning nisbatan mustaqil faoliyatidir. Organizm. 
ichki a'zolar funksiyalarining nisbatan dinamik doimiyligini va 
ichki muhitni tashkil qiluvchi suyuqliklarning biokimyoviy tarki- 
bini bir xilda saqlashni ta in i nlab turadi va bu