Fiziologiyasi va gigiyenasi

gom eostaz
deb atala­
di (K. Bernar. U. Kennon).
Biologik va ijtimoiv jaravonlarning birligi. 
Odam mehnat 
asosida shakllandi va uning yashashi uchun birinchi bosh mezon- 
sharoitdir. Odamlar boshqa barcha tirik m avjudotlar ichida turli-tu­
man juda nozik harakatlarni bajarish qobiliy atiga ega ekanligi bilan 
farq qiladi. Bu qobiliy at esa mehnat jaray onida rivojlanadi va tako- 
millashadi.
Odam o ;zining у ashashi uchun xomashvo vositalarini у aratishi. 
o'zining talablarini qondirish maqsadida. tabiat ehsonlaridan unum- 
li foydalanishi uchun tabiatni qay ta shakllantiradi (oisim liklarning 
yangi navlari. hayvonlarning y angi zotlarini yaratdilar. foydali qa- 
zilmalarni izlab topdilar va hokazo).
Odamlar sezgi a'zolari. asab tizimi va skelet muskullari ishtiroki- 
da tabiatga ta'sir ko'rsatib. o'zining tabiatini. o 'z organizmining tu­
zilish va funksiyasini, ayniqsa. sezgi a'zolari. asab tizimi va skelet 
muskullari faoliyatini ham o'zgartiradi.
Odam organizmi bilan hayvonlar organizmi orasidagi asosiy 
sifatiy farqni qadimgi odamsimon m aymunlar tanasidagi funk­
siyalarni va tuzilishini filogenez o'zgarishini o'rganishda aniq 
ko'rish mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Hayvonlardan odamlarga o ‘tishda biz faqatgina odamlarga xos 
b o ig a n yangi qonuniyatlarga duch kelamiz. Odamni faqatgina 
hayvon deb qarash mumkin emas, chunki gavda tuzilishi uning or­
ganizmining funksiyasi, uning axloqi va fikrlashi, jam oaviy mehnat 
qilish jarayonlaridagi faoliyati jam iyatning tarixiy rivojlanishi bi­
lan ta'm inlangan.
Nervli va gumoralli boshqaruvchi m exanizm lar
Gum oralli yoki suyuqliklar bilan boshqarilish. 
K o'p hu- 
jayrali organizmlar hujayralari orasidagi o ’zaro aloqani birinchi 
eng qadimgi shakli - organizm suyuqliklariga tushuvchi m odda­
lar almashinuvining mahsulotlari ishtirokidagi kimyoviy o'zaro 
aloqasidir. M oddalar almashinuvining bunday mahsulotlarga yoki 
metabolitlarga oqsillarning parchalanishi mahsulotlari, karbonat 
angidrid gazi va boshqalar kiradi. Bu ta ’sirni suyuqliklar orqali be- 
rilishi, korrelatsiyaning gumoralli mexanizmini yoki a'zolar orasi­
dagi bog'liqiikni ta'm inlaydi.
Suyuqliklar bilan bog'lanish quyidagi xususiyatlari bilan xarak- 
terlanadi. Birinchidan, gavdadagi qon yoki boshqa suyuqliklarga 
tushuvchi kimyoviy moddalarning harakatlanishida aniq manzil- 
goh yo'q; uning ta'siri m a'lum jo y uchun chegaralanmagan. shu 
sababli bu kimyoviy modda barcha a'zo va to'qim alarga ta'sir 
ko'rsatishi mumkin. ikkinchidan, kimyoviy moddalarga nisbatan 
sekin tarqaladi. Nihoyat, uchinchidan, u juda kam miqdorda ta'sir 
ko'rsatadi va, odatda. tez parchalanadi yoki organizmdan chiqarila- 
di. Gumoral bogMiqlik havvonot dunyosi va o ’simliklar dunyosi 
uchun umumiydir.