Istiqlol avlodi

ENG YAQIN KISHILARINI YO‘QOTGANLARGA QANDAY YORDAM 
BERISH MUMKIN: O‘QITUVCHILAR VA OTA-ONALAR UCHUN 
TEZISLAR 
Bolalar sevgi va g‘amxo‘rlik bilan qurshab olingan azob-uqubatlardan xalos 
bo‘lishlari mumkinligi haqida aniq dalillar mavjud. Eng muhimi, bolani tinglash. Agar 
biz haqiqatan ham bolalarni tinglasak, ular bizga kerak bo‘lgan hamma narsani aytib 
berishadi. 
Quyida eslatma shaklida siz yaqiningizni yo‘qotgan bola bilan qanday 
munosabatda bo‘lishingiz bo‘yicha asosiy tavsiyalarni topasiz. 
 
Bolalarga kerak: 
-
yoshga mos aniq ma’lumotlar; 
- bir necha marta takrorlanishi kerak bo‘lgan aniq, ochiq tushuntirishlar; 
-o‘zlarining his-tuyg‘ularini namoyish eta oladigan, kattalar; 

---

71 
-qayta-qayta savol berish qobiliyati; 
- suhbat, o‘yin, rasm chizish orqali his-tuyg‘ularingizni ifoda etishda yordam 
berish; 
- boshqa bolalarning savollariga va kattalarning qayg‘ulariga qanday javob 
berishni maslahat bering 
- qayg‘u chekayotgan qarindoshlar bilan birga bo‘lishdan dam olish; 
- umumiy yordam; 
- odatiy haqiqat tuyg‘usini tiklashga yordam beradigan tanish odat. 
Doimiy sertifikatlashtirish juda muhim: 
- bolaning o‘limida aybdor emasligini; 
- bolalar kutib olinishi va sevilishi; 
- hayot davom etadi va har doim ham qayg‘uli bo‘lmaydi; 
- bu g‘azab va alam qayg‘uga normal reaktsiya ekanligini; 
- oilaning qolgan a’zolari sog‘lom va qarimasliklarini ta’kidlash mumkin. 
 
Foydali 
- taxmin qilmaslik; 
- bolalar deyarli har doim biz o‘ylaganimizdan ko‘ra ko‘proq narsani tushunishini 
unutmang; 
- bolalar o‘zlarining atrof-muhitidagi his-tuyg‘ularni, tana tilini o‘qishlarini va 
bexosdan suhbatni eshitib qolishlarini tushunish; 
- bolalar turli xil jihatlari bilan boshdan kechirishlarini tushunish; 
- bolalarni oila qayg‘usiga qo‘shing; 
- bolalarga oila bujetiga o‘z hissalarini qo‘shishga imkon berish (yordam berish, 
hunarmandchilik qilish va boshqalar); 
- ularni "tashkilotchiligini" (oldindan tayyorlangan holda) rag‘batlantirish: 
- keyingi yillarda va boshqa muhim kunlarda xotiralarni yaratish va yangilash; 

---

72 
- siz to‘satdan yo‘qolib qolmasligingizni va agar chiqib ketsangiz, barcha holatlar 
haqida batafsil aytib berishingizni ayting; 
- yomon xulq-atvor chalkash tuyg‘ularning alomati ekanligini tushuning; 
- bolalarni qabul qilish; 
- bolalarga siz ularda nimani qadrlayotganingizni ayting, bu ularning stressga va 
o‘z-o‘zini hurmat qilishga qarshi turishini kuchaytiradi; 
- ularga uy hayvonlari kabi parvarish qilish uchun maxsus narsalarni bering; 
- sizga dam olish va o‘ynashga imkon bering; 
- ular katta bo‘lgach, bolalar va o’spirinlarga hayotlarida muhim birovning o‘limi 
tafsilotlarini aytib berishlari kerak: qayg‘u jarayoni qayta boshlanmasligi uchun emas, 
balki rivojlanishning keyingi bosqichlarida boshqa tuyg‘ularni boshdan kechirish 
tajribasi paydo bo‘lishi uchun.