Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
513 
корхонанинг тақсимланмаган фойдасини акс эттирилиши хусусий капитал 
таркибининг тўлиқлигини таъминлар эди. 
Бу борада, иқтисодчи олим Г.В.Савицкаянинг фикрлари эътиборга 
молик бўлиб, у ўз асарларида капиталга қуйидагича таъриф берган: 
“Капитал-бу ўз фаолиятини фойда олиш мақсадида амалга ошириш учун 
хўжалик юритувчи суъектнинг ихтиёрида бўлган воситалардир”
1
. 
Шунингдек, у корхона капиталини шаклланиш манбаларини иккига ажратиб, 
хусусий капитал ва қарзга олинган капитал сифатида акс эттиради.
Капитални шакллантириш манбалари таркибини акс эттиришда асосий 
манба сифатида хусусий капитални кўрсатиб, унинг таркибини қуйидагича 
акс эттирган: “хусусий капитал таркибига устав капитали, жамғарилган 
капитал (резерв ва қўшилган капиталлар, тақсимланмаган фойда) ва бошқа 
тушумлар (мақсадли молиялаштириш, хайрия пуллари ва бошқалар) киради”
2
Г.В.Савицкая юқорида қайд этилган муаллифлардан фарқли равишда 
хусусий капитал таркибини уч қисмга бўлиб ўрганиш мақсадга 
мувофиқлигини таъкидлайди ва ҳар бир қисмда қайси хусусий капитал 
элементлари акс эттирилишини батафсил баён қилади. Фикримизча, бундай 
ёндошув мантиқан тўғри ва хусусий капитал таркибини тўла очиб берган.
Иқтисодчи олимлардан А.Ибрагимов, И.Очилов, И.Қўзиев ва 
Н.Ризаевларнинг фикрича “Хусусий капитал уч қисмдан ташкил топади: 
Устав капитали; қўшилган капитал; резерв капитали”
3
.
Ушбу иқтисодчилар томонидан келтирилган хусусий капитал таркиби 
фақатгина капитал таркиби билан чегараланиб, хусусий капитални 
шакллантирадиган бошқа манбалар, жумладан резервлар, тақсимланмаган 
фойда, мақсадли молиялаштириш ва бошқа тушумлар эътибордан четда 
қолдирилган. 
Юқорида бир қатор иқтисодчи олимларнинг фикрларини ўрганиш ва 
таҳлил қилиш натижаси шундай бўлдики, классик иқтисодчи олимлар асосан 
капиталнинг, яъни корхона маблағларининг таркиби ва ундан фойдаланиш 
самарадорлигига эътибор қаратишган бўлса, капитални ҳисобнинг баланс 
методи орқали баҳолайдиган иқтисодчи олимлар эса капитални активлар 
сифатида баҳолаб, унинг шаклланиш манбаларини алоҳида ўрганишни 
тавсия қилишган.
Бизнинг фикримизча,