O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

3.1-rasm. Kompyuter marshrutlar jadvali 
Paket marshrutizatorga yеtib kelgandan keyin, marshrutizator paketni optimal 
marshrut bilan keyingi marshrutizatorga uzatadi. Xuddi shu usulda paket toki qabul 
qiluvchiga yеtib bormaguncha bir marshrutizatordan boshqa marshrutizatorga 
uzatilaveradi. Marshrutizatorda paketni yuborish uchun bir nechta marshrut bo‘lishi 
mumkin, bu holda marshrutizator joriy paket uchun joriy vaqtda mavjud 
marshrutlardan eng optimalini aniqlab, o‘sha optimal marshrut bilan paketni uzatadi. 
Tarmoqqa bir nechta ulanishga ega kompyuterlarda, har bir ulanish alohida 
tarmoqqa tegishli bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda marshrutlash uchun 

---

38 
marshrutlash jadvalidan foydalaniladi. Quyida shunday marshrutlash jadvali 
fragmenti keltirilgan:
================================================================ 
Сетевой адрес 
Маска сети Адрес шлюза
Интерфейс 
Метрика 
0.0.0.0
0.0.0.0
192.168.0.1 
192.168.0.105
10 
10.0.0.0 
255.0.0.0 
10.2.0.1 
10.2.101.97 
11 
192.168.0.0 
255.255.255.0 On-link 
192.168.0.105
266 
================================================================ 
Bu jadvaldan ko‘rish mumkinki, 192.168.0.x kompyuterlarga to‘g‘ridan 
to‘g‘ri xabar uzatish mumkin, 10.x.y.z IP adresli kompyuterlarga xabar uzatish 
uchun paketlarni 10.2.0.1 shlyuzga uzatish kerak, qolgan adresli kompyuterga xabar 
uzatish uchun paketlarni 192.168.0.1 shlyuzga uzatish kerak. 
Marshrutlash jadvallari statik va dinamik bo‘lishi mumkin. Birinchi holda ular 
qo‘lda sozlanadi. Ikkinchi holda jadval marshrutlash protokollari (RIP, IGPR, OSPF 
va boshqalar) asosida avtomatik ravishda shakllantiriladi. Dinamik marshrutlash 
odatda ko‘p sondagi tarmoqlarga xizmat ko‘rsatuvchi uzellarda, ayniqsa 
marshrutizatorlarda qo‘llaniladi. 
IGRP
– bu Cisco tomonidan o‘zining marshrutizatorlari uchun ishlab chiqilgan 
bo‘lib, masofa vektoriga ega ichki routerlar protokoli hisoblanadi. 
RIP
– bu eng oddiy marshrutlash protokollaridan biri. Kichik kompyuter 
tarmoqlarida ishlatiladigan routerlarda marshrutlash maʼlumotlarini qo‘shni 
routerlardan olish orqali dinamik ravishda yangilashga imkon beradi. 
OSPF
– bu kanal holatini aniqlash texnologiyasiga (link-state technology) 
asoslangan dinamik marshrutlash protokoli. U Deykstr (Dijkstra) algoritmidan 
foydalanib, eng qisqa yo‘lni topadi.