O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Lingvistik tahlil. 
Bugungi kunda eng keng tarqalgan tahlil usuli bu matnni 
lingvistik tahlil qilish usulidir. Nomidan ko‘rinib turibdiki, usul faqat matnlar bilan 
ishlaydi. Undan faqat raqamlar va sanalardan iborat bo‘lgan maʼlumotlar bazasini 
himoya qilish uchun foydalanib bo‘lmaydi. Ammo matnlar bilan ushbu usul juda 
keng imkoniyatlarni taqdim etadi. 
Tilshunoslik ko‘plab qismlardan iborat: morfologiyadan semantikaga qadar. 
Shuning uchun tahlilning lingvistik usullari ham bir-biridan farq qiladi. Faqat stop-
so‘zlarini ishlatadigan tizimlar; faqat o‘zak so‘zlarni kiritib ushbu o‘zak asosida 
qolgan barcha so‘zlarni aniqlash usullari mavjud tizimlar; matnda uchragan 
atamalarga vaznlar qo‘yishga asoslangan tizimlar mavjud. 
14.5.
 
DLP tizimlari imkoniyatlari 
DLP tizimlari quyidagi imkoniyatlarni taqdim qiladi: 

---

153 

maʼlumotlarni tahlil qilishning turli mexanizmlarini qo‘llagan holda 
himoyasini taʼminlash uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan maʼlumotlarni 
aniqlash va toifalashtirish; 

maʼlumotlarni toifalashtirishda/tasniflashda bir nechta yondashuvlardan 
foydalanish: kontentni tahlil qilish (lingvistik texnologiyalarni, jumladan lug‘atlar 
bo‘yicha tahlil qilish va stemming (grammatik so‘z shakllarining hisobini yuritish) 
turlashgan maʼlumotlar uchun doimiy iboralar, raqamli izlar); 

rasmiy belgilar tahlili (hujjat grifi, kiritilgan belgilar, hujjatning turi va 
miqyosi); 

korxonaning 
katta 
miqdordagi 
axborot 
oqimlarini, 
kuzatuvdagi 
maʼlumotlarni uzatish kanallarini nazorat qilish; 

muhim ahamiyatga ega bo‘lgan maʼlumotlarning harakatlanishi bo‘yicha 
amaldagi xavfsizlik standartlariga mos kelishi yuzasidan statistikani yuritish; 

muhim ahamiyatga ega bo‘lgan maʼlumotlarning joylashuvini aniqlash 
maqsadida saqlanayotgan fayllarni skanerlash; 

foydalanuvchilar harakatlarini kuzatish, ularning kommunikatsiyalarini 
yozish va tahlil qilish.