O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Hujumlarni aniqlash tizimi
(Intrusion Detection System , IDS) bu AT va 
kompyuter tarmoqlariga qaratilgan hujumlarni aniqlash uchun mo‘ljallangan tizim. 
Dastaval IDS tizimlari qo‘llanilgan, keyinchalik ularni rivojlantirib, IPS 
tizimlari paydo bo‘ldi. 
IDS tizimining asosiy vazifasi tarmoqdagi shubhali hatti harakatlarni aniqlash 
va o‘z vaqtida administratorni (ovozli signal yuborish, boshqaruv oynasiga xat 
jo‘natish, mobil telefonga sms yuborish orqali) ogohlantirish, hatto tarmoqlararo 
ekranga kerakli filtrlash qoidasini kiritishi mumkin. 
Hujumni bartaraf etish vositalari (IPS) hujumlarni aniqlash va bartaraf etish 
jarayonlarni avtomatlashtiradi. Ushbu vositalar har qanday darajadagi tashkilot 
uchun kerak, chunki ushbu tizimlar hujumlar natijasida vujudga keladigan zarar va 
yo‘qotishlarning oldini olishga imkon beradi. 
IDS-dan farqli o‘laroq, haqiqiy IPS-ning o‘ziga xos xususiyatlari quyidagilar 
(15.1-rasm): 

IPS tizimi in-layn rejimida (trafikni o‘zi orqali o‘tkazadi) kanal tezligida 
ishlaydi. Boshqacha qilib aytganda, IPS vositasi maʼlumotlarni uzatish tezligini 
pasaytirmaydi; 

IPS uzatilgan paketlarning to‘g‘ri tartibda yig‘ilishini taʼminlaydi va 
ruxsatsiz amallar izlarini aniqlash uchun ushbu paketlarni tahlil qiladi; 

tahlil paytida hujumlarni aniqlashning turli usullarini qo‘llaydi: signatura 
usullari; shuningdek protokollarda anomaliyalarni aniqlash; 

IPS zararli trafikni to‘sib qo‘yishga qodir. 

---

156 
Internet
svitch
IPS
Tarmoqlararo 
ekran
router
Internet
svitch
IDS
Tarmoqlararo 
ekran
router
 
15.1-rasm. IPS va IDS tizimlari 
IPS vositalari IDS tizimlari kabi 
tarmoq IPS
va