O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Axborotni tahlil qilish
moduli boshqa modullar tomonidan turli xil 
manbalardan olingan matnlarni tahlil qilish uchun javobgar. Masalan: tarmoq trafigi, 
maʼlumotni saqlash qurilmalaridagi hujjatlar. Baʼzi tizimlar rasmlardagi matnni va 
ovozli xabarlarni tanib olish qobiliyatiga ega. Barcha tahlil qilingan matnlar 
oldindan belgilangan qoidalar bilan taqqoslanadi va moslik topilgandan so‘ng 
tegishli amallar bajariladi. 
14.3.
 
DLP tizimi tarkibiy qismlari 
Odatda 
DLP tizimi quyidagi qismlardan
iborat bo‘ladi: 
1)
Quyidagi funksiyalarni bajaradigan 
markaziy boshqaruv serveri
: 

tizimning boshqa barcha tarkibiy qismlarini yagona tizimga birlashtirish; 

konfidensial maʼlumotlarni o‘z ichiga olgan maʼlumotlarning belgisi 
(signaturasi); 

---

148 

konfidensial maʼlumotlar bilan ishlash siyosatini yaratish, tahrirlash va 
tarqatish; 

hodisalarni yig‘ish, saqlash va qayta ishlash, hisobotlarni tuzish va uzatish; 

axborot xavfsizligi xodimlariga tizimni boshqarish uchun rollarga 
asoslangan kirish huquqini taqdim etish. 
2)
Tarmoq kanallari orqali uzatiladigan konfidensial maʼlumotlarni kuzatish 
va blokirovka qilish uchun modul – DLP tarmoq shlyuzi. U ikkala funksiyani amalga 
oshiradigan 1 ta qurilma sifatida yoki alohida qurilma sifatida taqdim etilishi 
mumkin (masalan, Network Monitor, Network Prevent for Web, Network Prevent 
for Email). 
3)
Ishchi stantsiyalari va serverlar uchun nazoratni taʼminlaydigan 
agentlar
: 

konfidensial maʼlumotlarni tashuvchi vositalarga nusxalash (USB, 
CD/DVD va boshqalar); 

maʼlumot almashish buferiga joylashtirish ("Copy/Paste" funksiyasi); 

ekrandan skrinshot olish funksiyasi ("Print Screen"); 

lokal disklarda konfidensial maʼlumotlarni qidirish funksiyasini 
boshqarish. 
Xodimlarning harakatlarini nazorat qilish uchun ularning ishchi stansiyalarida 
maxsus agentlarni o‘rnatish mumkin. Bunday agent foydalanuvchining taʼsiridan 
himoyalangan bo‘lishi kerak va uning harakatlarini passiv kuzatib borishi kerak. 
Foydalanuvchi tomonidan tashkilotning xavfsizlik siyosati bilan taqiqlangan harakat 
sodir etilganida ushbu agent faol aralashishi mumkin. 
Nazorat qilinadigan harakatlar ro‘yxati: 

Foydalanuvchining tizimga kirishi va undan chiqish; 

USB qurilmalarini ulash; 

tarmoq protokollarini ushlab qolish va blokirovka qilish; 

har qanday tashqi tashuvchiga hujjatlarni nusxalash, lokal va tarmoq 
printerlariga hujjatlarni chop etish, Wi-Fi orqali maʼlumotlarni uzatish. 

---

149 
Korporativ maʼlumotlarni sizib chiqishdan himoya qilish uchun 
maʼlumotlarni maxfiy va maxfiy bo‘lmaganlarga ajratishning o‘zi yеtarli emas. 
Maʼlumotni funksional mansubligi (moliyaviy, ishlab chiqarish, texnologik, tijorat, 
marketing) bo‘yicha sinflarga ajratish va har bir sinf ichida uni ruxsatlar darajasi 
bo‘yicha (ochiq, cheklangan holda foydalanish, xizmat doirasida foydalanish uchun, 
konfidensial, maxfiy, o‘ta maxfiy va h.k.) toifalarga ajratish maqsadga muvofiq. 
Zamonaviy DLP tizimlari juda ko‘p parametrlarga va xususiyatlarga ega 
bo‘lib, konfidensial maʼlumotlarni sizib chiqishdan himoya qilish uchun yеchim 
tanlashda ushbu parametrlarga eʼtiborga berish kerak. Ulardan eng muhimi 
foydalanilgan tarmoq arxitekturasi. Ushbu parametrga ko‘ra, DLP tizimlari 2 ta katta 
guruhga bo‘linadi: