Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

It
 
+4.8 
-
6.0
а
= 
= ±711.22 = ±3.32 S 
Зр 
=
±Ы
2
=
,
6 6 5
' 
Я 
2
 
0/
1бб
х100
=4 85 % 
' 34.9 
/4 70 
__
сг=
=±VT59 = ±1.26 S 
™ - 
+
1 26
 - 4.
1
*
26
 
s
m - ±-= — 
±
— = 
0.63 
s 
v«, 2 
% 
=
Mix 100 = 1.5% 
' 42.9 
O'rganilayotgan qatorga ishonchsiz sanalar ta‟luqliligi barcha sanalar jamlamasi 
uchun ishonchlilik oraligM hisoblanib va 3f+2s chegarasida 
x 
ishonchsizlik 
sanasini taxtish ehtimolini yoki * ± 3 s hosil , s-asosiy yoki standart kvadratga 
ogMsh. 
Agar X ning ko„rsatkichi uchlangan standart ogMsh chegarasidan chiqib ketsa, 
ya‟ni Xj3s 
29-jadval 
Dispersiya 
Takrorlanishlar 
bo„yicha hosil s/ga 
Stanlartdan farq 
Farqlanishning 
kvadrati 
2
-variant 
I 
42.1 
-0.8 
0.64 
II 
45.6 
+0.7 
0.49 
III 
41.5 
+1.4 
1.95 
IV 
44.2 
+1.3 
1.69 
М, = 
42.9 
+2.0 
Z*
2
= 4
-
7
8
-
2.2 

---

Ma’lumotlarni Sakalov usulida yaxlitlab statistik taxlil qilish
 
Tajribada natijalami A.V. Sokolov usulida matematik ishlov berish va statistik 
taxlili soddaligi, oddiy va qulayligi bilan ajralib turadi.
Hosildorlik ma‟lumotlari o„zgarishlarni tuzatib , umumlashtirish metodi bilan 
ham ishlab chiqiladi.
Hosildorlik ma‟Iumotlarini alohida-alohida ishlab chiqish ko„p hollarda 
maqsadga muvofiqdir (A.A.Sapegin metodi, 1935 y). Ko„pincha takrorlashlar 
bo„yicha bir biridan katta farq qiladigan ma‟lumotlar olinsa , bunga zarurat 
tug„iladi. Bu o'zgarishlar o'rtachadan mumkin boMgan chegaradan chetga chiqib 
ketmasligiga ishonch hosil qilishi kerak. Bundan tashqari, hosildorlik 
ma‟Iumotlarini alohida-alohida ishlab chiqish metodi nav sinash tajribalarida ham 
zarur , bunda sinalayotgan navlar standart bilan aloxida-aloxida taqqoslanadi.
Biroq ko'p variantli agrotexnik tajribalarda bunday ishlab chiqish usuli qiyin 
ko„rinadi, chunki taqqoslanayotgan ikkala o„rtacha arifmetik farqning 
ishonchliligini aniqlash uchun har qanday ayrim holda hisoblash zarur . Shuning 
uchun taqqoslashlar bo„yicha hosildorlikda keskin farq bo'lmasa, olingan 
natijalami umumlashtiruvchi uslubga ko„ra matematik ishlov berib xisoblash 
birmuncha qulay xisoblanadi.
Olingan tajriba ma‟Iumotlarini ishlab chiqishning umumlashtiruvchi uslubida 
xisoblash prinsipi va ayrim elementlar (m,dm, t) ning ahamiyati, har qaysi 
variantlami aloxida-aloxida ishlab chiqqandagi kabi boMadi. Ulaming farqi 
shundan iboratki, umumlashtiruvchi uslub bu elementlar ayrim variantlar uchun 
emas, balki butun tajriba uchun t oMiq xisoblanadi.
A.V.Sokolov uslubi bo'yicha ma‟lumotlami matematik ishlov berish quyidagi 
bosqichlarda amalga oshiriladi :
1
.Variantlar bo'yicha o'rtacha hosildorlikni xisoblash ;
2.
TakrorIanishlar 
bo'yicha 
o'rtacha 
hosildorlikni 
hisoblash ;
3.
Tajriba 
bo'yicha o'rtacha hosilni umumiy xisoblash ;
4.
Tajriba 
bo'yicha o'rtacha hosildan takrorlanishlar bo'yicha 
o'rtacha hosildorlikning o'zgarishi hisoblash;
5.
Har 
qaysi variantni “Лф” bo'yicha aloxida va takrorlanishlar 
bo'yicha ma‟lumotlari bo'yicha o'rtacha hosilga nisbatan o'zgarishni hisoblash ;
6.
Takrorlanishlarga oid 
tuzatilgan 
o'zgarishlar 
xisoblanadi;
7.
Variantlar 
bo'yicha tuzatilgan o'zgarishlar 
va ulaming kvadratini xisoblash; ь 
мап 
.
>
;
- - s ,
S.Quyidagi formulaga muvofiq variant uchun o„rtacha hatoni aniqJash :

---