M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

42-shınıǵıw. 
Kóshirip jazıń. Dara dánekerlerdiń astın bir, qospa 
dánekerlerdiń astın eki sızıń. Olardıń ne ushın dara, ne ushın 
qospa dáneker dep atalıwın hám baylanıstırıwshılıq mánilerin 
túsindiriń.
1. Geyde onıń kózleri baqırayıp, kirpigi tikenektey shan-
shılıp, geyde erinleri únsiz jıbırlap ketedi. 2. Sonlıqtan, gúrre 

---

27
dárhal birese artqı ayaqların, birese aldınǵı ayaqların aspanǵa 
kóterip óńkiley basladı. 3. Qara jal gúrre taǵı da óńkileydi, 
taǵı da jıǵıladı, taǵı da minedi. 4. Ne sebep adamlar túyeden 
yamasa attan jıǵılǵanǵa qaraǵanda eshekten jıǵılǵan qattı 
boladı desedi? 5. Attıń yamasa túyeniń ústinen jıǵılǵan adam 
tómen túsip kiyatırıp hesh bolmasa eki qolın tarbańlatıp 
qaladı. 6. Adam eshekten jıǵıla qoysa, bunday etiwge shaması 
kelmey, birden ońbaǵanday bolıp dúrs ete qaladı. 
(Sh. A.)
43-shınıǵıw.
Gáplerdi oqıń. Qospa hám dara dánekerlerdi 
tawıp, olardıń qanday gáplerdiń quramında kelgenin (birgelkili 
aǵzalı gáplerdiń quramında ma yaki qospa gáptiń quramında ma?) 
anıqlań.
1. Rus erteginde ájayıp qus birew ǵana. A l, baday 
toǵayda mıńlaǵan qırǵawıl bar, sonda da párin taba almay 
sebil bolıp júrmen. 3. Taǵı bir samolyot bulardıń tóbesinen 
zuwlap ótip ketti de, uzaqta gúrildegen sesti birese alıslap, 
birese jaqınlap, artına qarawıllap turǵanday seziledi. 
(K. S.)
4. Aqsulıw Turdıbektiń turpayı sózine ashıwlanıp qalǵan, solay 
da ol tuwısqan degen sózdi ayrıqsha bahalaydı. 
(X. S.)
5. Jatıp 
atırıp ári-beri xalıq aralıq awhallar jóninde sóylesken boldıq 
ta, keyin ala hámme tım-tırıs uyqıǵa buyıqtıq. 
(S. S.)
44-shınıǵıw.
Tómendegi dánekerlerdi gáp ishinde keltirip 
jazıń. Gáplerińizdiń quramındaǵı dánekerler birgelkili aǵzalardı 
baylanıstırıp kelgen bolsın.