Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

йил сай и н ол и б кетаверган ва оқ ибатда 9 9 4 -й ил га ке­
л и б , қалъадан асар ҳам қолмаган. Ваҳоланки хоразм -
ликлар ж асорати туф айли д а р ён и н г ф ож и али ҳужуми
натиж асида Катдаги \а ё т и узи лм аган , у н и н г аҳолиси
эск и ш аҳарни таш лаб, ш арқий т ом он д а янги у й -ж о й - 
i i
лар қура бош л ай ди . Я на шу М а к д и си й н и н г таъриф ича,
у з
санъатлари би лан д о н г чиқарган хоразм ли к м еъм ор-
лар вайроналарни қисқа м уддатда тиклаганлар. Ж ало-
л и дди н М ангуберди тугилган он а ш а \р и бую к си й м о
Беруний ҳаёти ва илмий ф аолияти билан боғл и қ бўлган
яна би р йирик тарихий оби да Т ур к м ан и стон н и н г Т ош -
ҳовуз областидаги К ўҳна Урганч харобаларидир.
X аср охирларигача Х оразм икки ҳок им ликдан и б о ­
рат эди . 995 йилда Гурганч (К ўҳн а Урганч) ҳоким и Кат
ш аҳрини эгаллаш и би лан икки ҳок им ли кк а барҳам б е ­
рилган. М аъмун II даври да Гурганч (У рганч) Ш арқ
мамлакатларидаги й ирик марказларидан би ри га ай ла­
нади. У нда савдо, ҳунарм ан дчили к , м аданият ва ф ан
ривож ланади. X I—XII асрларга келиб Гурганч бую к Х о ­
разм Д авлати н и нг гўзал ва а ж о й и б пойтахти бўл и б та-
нилади.
Д у н ё н и н г ж уда кўп ерлари н и айланган атоқли араб
сай ёҳи ва географ и Ёқут ёзади : «М ен ум р и м да бу
шаҳарга ўхш аш бой ва ч ирой ли ш аҳарни кўрмаганман.
Битм ас-туганм ас бойликлари ва п ой тахти н и н г к енгли -
112

---

ги ҳамда аҳ о л и си н и н г ж уда кўплиги ва яхш илиги б и ­
лан Х о р а зм н и н г бош ш аҳрига ўхш аган ш аҳар бўлм аса
керак д е б ўй лайм ан». И с то ҳ р и й н и н г таърифича: «Гур­