Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

ладан Урганч, Кат кабилар Ўрта О си ёда ;гипик бўлган
ўрта аср шаҳарлари қиёф асига киради. Ўша даврдаги
хоразм ш оҳлар п ойтахти, Б ер ун и й н и н г о н а шаҳри —
Кат ҳам м ам лакатнинг э н г й ир ик савдо ва иқти соди й
маркази бўл и б танилган. XII асрга о и д «Ҳ удуд ал Олам»
номли асарнинг номаълум муаллифи таърифича: «Кат —
Х ор азм н и н г бош ш аҳри, гузлар Т урк и стон ига кирила-
диган дарвоза, Т ур к и стон , М авароуннаҳр ва хазорлар
i l l

---

м узофоти молларнинг ом бор и , савдогарлар тўпланадиган
ж о й ...» . М ак ди си й н и н г ёзи ш и ч а, ун и н г даври да Кат
шаҳри Б ухородан катта бўлган ўш а давр н и н г ж уда куп
олимлари ва дон и ш м ан дл ар и ш у ерда яш аганлар, баъ-
зи ж иҳатдан Кат ҳатто И р оқ н и н г э н г йирик м аданий 
s
м арказларидан ҳам устун турган. Бу ш аҳарда О си ё ва
Европа турли халкдари, ж умладан сури яли к ва рум -
ликларнинг нам оёндалари тўпланиш ганлиги б еж и з бўл-
маган.
Д ай ди А м ударён и н г бетай и н оқ и м и н ати ж аси да рўй
беради ган д о и м и й тош қ и н лар (деги ш ) ш аҳарнинг р и ­
вож ланиш и, гуллаб-яш наш и учун тўсқинлик қилиб кел­
ган, аҳол и н и н г дарё қирғоқларидан нарироққа ч ек и -
ниш ига м аж бур этган. X аср н и н г би р и н ч и яр м и даёқ
А м ударёни н г тўлқинлари қадим ги Кат қалъасини ва
ш аҳарнинг унга ёндош ган қисм ларини ю виб кетиш хав-
ф и н и туғдирган, ш аҳар д ар в озаси н и эса сув ол и б кет­
ган. А ср н и н г охирларига келиб дарё қалъани ем и р и б
тамомлаган эди . Б ер ун и й н и н г кўрсатиш ича, А мударё
шаҳар қалъасининг тагидан ю в и б, ун и н г бўлакларини