А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

Бухгалтерия ҳисоби
- ички бошқариш ва ташқи истеъмолчиларнинг мақсадлари 
учун жорий ва якуний ахборотни олиш билан корхоналар, ташкилотлар ҳамда 
муассасаларнинг хўжалик фаолияти устидан узлуксиз ва ўзаро боғлиқ бўлган кузатиш 
ва назорат қилиш тизимидан иборат. 
Бошқарувчилар ички фойдаланувчиларга киради. Улар ҳозирги натижаларни 
молиявий ҳисоботини тўлалигича билишларига имконияти бор. 
Ички фойдаланувчиларга мисол сифатида компанияда директорлар ва менежерлар 
киради. Қонунан ички фойдаланувчига маълумот олиш ҳажми чегаралмаган.
8
Бухгалтерия ҳисобининг асосий тамойиллари
. 
 
Корхона, ташкилот ва муассасаларда бухгалтерия ҳисоби хўжалик фаолиятини 
кузатиш, бошқариш ва назорат қилиш мақсадида юритилади. Бунинг мазмунида 
ижтимоий маҳсулотни такрор ишлаб чиқариш ётади. Ижтимоий ишлаб чиқариш ўз 
7
Xoлбeкoв.Р.O. “Буxгaлтeрия ҳисoби нaзрияси” дaрслик –Т.: Чўлпoн нoмидaги нaшриёт мaтбaa уйи -2011. 
8
Barry Elliot, Jamie Elliot. Financial accounting and reporting. (ISBN 978-1-292-08057-4) London, 2015. 17 th 
Edition. 4-5 p. 

---

35 
навбатида ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш соҳаларига бўлинади. Ишлаб чиқариш 
соҳасига моддий бойликларни ишлаб чиқарувчи ҳамда моддий бойликларни ишлаб 
чиқарувчилардан истеъмол-чиларга етказиб бериш билан банд бўлган тармоқлари 
киради. 
Моддий бойликларнинг ноишлаб чиқариш соҳасида истеъмол қилиниши, ноишлаб 
чиқаришнинг бир қисмидир. Ундан ташқари, ноишлаб чиқаришнинг истеъмолига 
шахсий истеъмол ва жамият аъзоларининг эҳтиёжларини қондириш ҳам киради. 
Шахсий истеъмолни бухгалтерия ҳисоби бевосита ўз ичига олмайди. Лекин шахсий 
истеъмол бухгалтерия ҳисобида мутлақо акс эттирилмайди, деб ўйлаш хатодир. 
Ижтимоий маҳсулотни такрор ишлаб чиқаришдан ташқари бухгалтерия ҳисобида 
меҳнат кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларини такрор ишлаб чиқариш ҳам акс 
эттирилади.