B. S. Sayfullayev, V. K. Rustamov madaniy tadbirlarni tashkil etish

Tadbirlarni to'g‘ri, maqsadli tashkil etishga qaratilgan jara-
yonlarni tizimli ravishda qayta ko‘rib chiqish payti kelganligini vaqt
qo'rsatmoqda.
Takrorlash uchun sav ollar:
1. Madaniy tadbirlarni tashki letish asoslari haqida gapirib
bering.
2. «Tadbir» tushunchasini izohlab bering.
3. Davlatimiz tomonidan ishlab chiqarilayotgan shit sohalarga
aid me 'yoriy hujjatlar haqida ma 'lumotlar bering.
4. «M adaniy tadbirlarni tashkil etish mahorati» fanining o ‘ziga
xosjihatlarini aytib bering.
Mustaqii ish uchun mavzu va vazifalar:
1. M adaniyat va san 'at sohasi xodimlarining madaniy tadbir­
larni tashkil etishdagi maqsad va vazifalari.
2. M adaniyat va aholi dam olish markazlanda madaniy
tabirlarni tashkil etishga oid ish lar xususida.
3. D avlatimiz tomonidan ishlab chiqarilayotgan shit sohaga oid
(masalan, Vazirlar M ahkamasining 178 hamda 322-sonli Qarori)
hujjatlar bo ‘yicha ma 'lumot tayyorlang.
4. Respublika Prezidenti tomonidan har y ili e 'Ion qilinadigan
« Yil!ar»ni ketma-ketlikda sanab o'ting hamda reja va dasturlar
m ohiyati bo ‘yicha ma 'lumot tayyorlang.
M adaniy tadbirlarni tashkil etishning pedagogik aspektlari
Har bir tadbir o‘zining xususiyati jihatidan pedagogik asosga
ega. Chunki pedagogika ham asosan tarbiyaviy jarayonlami
boshqaradi. Insonlarga ta’sir qilish, bola tarbiyasi, ibrat, ma’naviy
ozuqa, bilimli-ilmli boMish, ustozlarga, kattalarga xurmat, kichik-
larga izzat, mehr-oqibat va boshqa barcha shu kabi tushunchalami
pedagogika sohasida yanada chuqur o‘rganiladi. Madaniy tadbir-
larda esa pedagogik mahoratni qoMlash katta samaralarga erishishga
yo‘l olehadi. Mashhur rejissyorlardan Nemirovich - Danchenko
15

---

rejissyorni uchta fazilati, ya’ni rejissyor-oyna, rejissyor-pedagog, 
rejissyor-tashkilotchi» ekanligi to‘g‘risida yozib o‘tgan. Aynan 
manashu fazilatlarni madaniy tadbirlarni tashkil etish jarayonlarida 
qoMlash ham tadbirning salmog‘ini oshirishga xizmat qiladi. Tadbir 
tashkilotchisining ta’lim bilan tarbiya uyg‘unligiga erishishda uning 
pedagogik mahorati ham katta roi o‘ynaydi. Rejissyorning 
pedagoglik faoliyati haqidagi uning aytgan fikrlaridan kelib chiqib 
shuni aytish mumkinki, rejissyor-tushuntiruvchi, u boshqaruvchi 
hamda tashkilotchi hamdir. Madaniyat xodimi ham aynan shu 
fazilatlarni o'zida jo qilishi lozim.
Mazkur fan doirasida shuni hisobga olish zarurki, teatrlarda 
professional aktyorlar, ijodkorlar faoliyat yuritsalar, joylarda 
o‘tkazilgan tadbirlar samarasi xalq orasidan chiqqan iqtidorlaming 
mehnati natijasida ko‘rinadi. Buning uchun to‘garaklar ishini to‘g ‘ri 
tashkil etish, san’atni sevadigan, iqtidorlarni qo'llash, rag‘batlan- 
tirish, to‘g‘ri yo‘llanma berish kabi ishlar madaniyat va sohasi 
vakillari zimmasiga katta mas’uliyat yuklabgina qo‘ymasdan, uni 
amalga oshirish yo‘lida katta mehnat qilishiga to‘g‘ri keladi. Tadbir 
tashkilotchisi tashkilotchilik, boshqaruvdagi mahorati, ijodiy 
jarayonlardagi faolligi, pedagogik qobiliyati, muomala madaniyati 
bilan boshqalardan ajralib turishi kerak.
Tadbir tashkilotchilarining pedagogik fazilatlarga ega boiishi 
juda ko‘p masalalarni hal qila oladi. Chunki, birinchidan, to‘garakka 
kelgan har bir yigit-qiz shu yerda o‘zining o‘rnini sezishi kerak. 
Ikkinchidan, to‘garalc rahbari o‘zining muomala madaniyati, bilimi 
bilan yangi kelgan ishtirokchining didiga mos kelishi kerak. 
Uchinchidan, madaniyat va san’at sohasi xodimi bilan ishtirokchi 
(to'garak qatnashchisi) o‘rtasida yaxshi, jiddiy va do‘stona muno- 
sabat o‘rnatilishi kerak. To‘rtinchidan, to‘garakka kelgan ishtirokchi 
har gai kelganda yangi ma’lumotlarga ega boMishi kerak. Beshin- 
chisi, tadbir tashkilotchisi, to‘garak rahbari bu qatnashchilarni 
o‘tkaziladigan tadbirning faol ishtirokchilariga, tashkilotchilaridan 
biriga aylantirishga muvaffaq bo‘lishlariga erishish lozim.
Jamiyatning kelajagi uning ajralmas qismi va hayotiy zarurati, 
ta’lim tizimining qay darajada rivojlanganligi bilan belgilanadi. 
Bugungi kunda mustaqil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan mamla- 
katimizning uzluksiz ta’lim tizimini isloh qilish va takomillashtirish,

---

yangi sifat bosqichiga ko'tarish, unga ilg‘or pedagogik va axborot 
texnologiyalarini joriy qilish hamda ta’lim samaradorligini oshirish 
davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. «Ta’lim to‘g‘risida»gi qonun va 
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning qabul qilinishi bilan 
uzluksiz ta’lim tizimi orqali zamonaviy kadrlar tayyorlashnirig asosi 
yaratildi.
0 ‘qitishning yangi pedagogik texnologiyalarga asoslanishi tala- 
balarga an’anaviy usullardan farqli o‘laroq, bilim bérishning 
yangicha yondashuvini anglatadi. Pedagogik texnologiyalarni rivoj- 
lanishi va ulaming o‘quv-tarbiya jarayoniga kirib kelishi, shuning- 
dek, axborot texnologiyalarining tez almashinuvi va takomillashuvi
- talabada o‘z kasbiy tayyorgarligini, mahoratini kuchaytirish 
imkoniyatlarini kengaytiradi. Ta’limning barcha bosqichlariga oid 
umumiy pedagogik va didaktik talab talabaning dasturiy bilim, 
tasaw ur va ko'nikmalari asosida mustaqil ishlash samaradorligini 
takomillashtirish, 
ilmiy fíkrlashga, o‘quv faniga qiziqishini 
kuchaytirish, kasbiy bilimlarini chuqurlashtirish, nazariy va amaliy 
mashg‘ulot mobaynida ularning faolligini oshirishdan iboratdir. 
Jahon pedagogik tajribasi, zamonaviy pedagogik texnologiyalarning 
dars jarayonida qoMlanilishi, talabalarni fanlarga qiziqtirishga, 
ularning mustaqil ishlashda faolliklarini oshirishga katta ta’sir 
ko'rsatib kelmoqda.
Ta’limning bugungi . vazifasi talabalarni kun sayin oshib 
borayotgan axborot — ta’lim muhiti sharoitida mustaqil ravishda 
faoliyat ko' rsata olishga, axborot oqimidan oqilona foydalanishga 
o'rgatishdan iboratdir. Buning uchun ularga uzluksiz ravishda 
mustaqil ishlash imkoniyati va sharoitini yaratib berish zarur.
Talabalar tomonidan bilimlarni o‘zlashtirishni hozirgi kun 
nuqtayi nazardan olib qaraydigan bo‘lsak, talablami kuchaytirish, 
mavzu bo‘yicha auditoriyada hamda mustaqil tayyorgarlik ko'rishga 
majbur qiladigan yo‘llarni izlash har bir pedagogning oldida turgan 
muhim vazifalaridandir. An’anaviy shaklda o'tilgan mashg‘ulotdan 
so‘ng talaba oddiy o‘qituvchi aytib bergan yoki yozdirgan mavzusi 
bo‘yicha tayyorlanib keladi. Internetdan qo‘shimcha manbalar, 
boshqa tadbirlar bilan taqqoslash, tahlil qilish kabi ishlarni 
bajarmaydi. Uning tayyorgarlik darajasi sh u qog'ozda yozilgan bir- 
ikki betlik o ‘qituvchi «yozdirgan» mavzu 4obig‘id¿|g<5jlá.fli. D ^ungi
P 
< M