¤тмишга назар

III босқич
бевосита Кастилия қироли Альфонсо X нинг ҳукмронлик даврига, яъни 
1252–1284 йилларга тўғри келади. Маълумотларга кўра, Альфонсо X Толедо мактаби 
фаолиятини қўллаб қувватлаб туриш баробарида, яратилган таржималарнинг айримларини 
шахсан ўзи муҳаррирлик текширувидан ўтказган ҳамда мактаб фаолиятини назорат қилиб. 
Мисол учун, у асли араб тилидан кастил тилига ўгирилган «Libro de ajedrez» («Шахмат 
китоби») номли таржимани 1283 йилда қайта ишлаб, уни махсус расмлар билан безатади. 
Альфонсо X аниқ ва табиий фанлар, айниқса, астрономияга катта қизиқиш билдириб, ҳатто бу 
фан билан мунтазам шуғулланади. Шунингдек, қирол таржимонлар ва олимларга ҳар бир 
ёзган ёҳуд таржима қилган китоблари учун мукофотлар тайинлаган. Бу даврда, олдинги 
босқичларда лотин тилига ўгирилган асарларнинг айримлари давлат тили деб эълон қилинган 
кастил лаҳжасидаги испан тилига таржима қилина бошланади. 
Асосий таржимонлар: Алваро де Овиедо, Яҳуд ибн Моше Коэн, Исҳоқ ибн Сид, Гарси 
Перез, Феррандо де Толедо, Хуан де Аспа, Гуиллен Арремон, Эдигио де Парма, Хуан де 
Месина, Хуан де Кремона, Самуэл эл-Леви. Уларнинг айримлари Толедода муқим фаолият 
юритмаган бўлиб, асосан қирол томонидан кейинроқ ташкил этилган Севильядаги мактабда 
ижод қилишган. 
Аниқ ва табиий фан соҳалари қаторида адабиётга доир асарларнинг таржима қилингани 
(«Калила ва Димна», «Синдбод денгизчи» ва бир қатор араб халқ эртаклари шу даврда 
таржима этилган), таржималарни махсус тузатувчи томонидан таҳрир қилинганлиги мазкур 

---

¤ТМИШГА НАЗАР | ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ | LOOK TO THE PAST
№4 | 2021
 
 
46
 
 
босқичнинг алоҳида хусусиятларидан саналади. Шунга қарамай, айни даврда Толедо 
мактабининг фаолият доираси торайиб, унинг олдинги шуҳрати маълум маънода пасаяди. 
Бунга, қирол ўзининг катта эътибори ва вақтини янги ташкил этилган илмий-маданий марказ 
– Севильяга қаратганлиги сабаб бўлган.