Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар давлат қумитаси тошкент ахборот технологиялари университети

т/р 
Ёнғин чиқиш сабаблари 
Нисбат (%) 
1 
Чекиш, ёнувчи моддаларни ёқиш, гугурт билан 
ёритишда фойдаланиш оқибатида 
26 
2 
Болаларнинг ўт билан ўйнаши оқибатида 
14 
3 
Электр жиҳозларини қоидаларини қўпол 
равишда бузиш оқибатида 
13,5 
4 
Печка ва тутун қувурларини нотўғри ўрнатиш 
натижасида 
8,5 
5 
Пайвандлаш ишларида ёнғин хавфсизлиги 
қоидаларини бузиш оқибатида 
2,3 
6 
Технологик жиҳозларни бошқариш қоидаларни 
бузиш оқибатида 
1,2 
Ёнғин билан кураш муваффақиятли ўтиш ҳар бир кишининг ёнғинда 
ҳаракат қилинишининг кетма-кетликлигига риоя қилишларига боғлик. 
Ҳар бир объектнинг хусусиятига кўра ёнғинга қарши ўзига хос режим 
ўрнатилади: 
-объектларга олиб чиқадиган йўллар тартиблилиги; 
-материалларни, тайёр маҳсулотни сақлаш нормалари; 
-очиқ оловни ишлатиш қоидалари; 
-объектга транспортни кириш-чиқиши; 
-ёнғинга қарши асбоб-ускуналарнинг етарлилиги; 
-корхонанинг ёнғинга қарши кураш ҳақида бошқа меъёрий ҳужжатлари 
ва кўрсатмаларига риоя қилиниши. 
Умумий қоидалар асосида цех, участкалар, омборлар, бўлимларда 
ёнғинга қарши режимлар белгиланади: 
-энг даставвал ёнғинга қарши курашиш қоидалари; 
-ёнғин бошланганда ишчи ва хизматчиларнинг барч ва вазифалари; 
-ёнғин чиққанда корхонадан одамларни эвакуация қилиш тартиблилиги; 
-ёнилғи мойларни сақлаш қонун-қоидалари. 
Ёнғин пайдо бўлганда, дастлабки ҳаракат унинг манбаини тугатишга 
қаратилиши керак, шу билан бирга электр манбаларини ўчирмасдан сувдан 
фойдаланиб бўлмайди, акс ҳолда, у инсон ҳаётига хавф туғдириши мумкин. 
Кимиёвий ва радиоактив хавфили объектлардаги авариялар
. 
Кимёвий хавфли иншоот - иқтисодиёт корхонаси бўлиб, фаолият 
кўрсатиш даврида содир бўлиши мумкин бўлган ҳалокат туфайли 
одамларнинг оммавий тарзда заҳарланиши, кимёвий заҳарли моддаларнинг 
атроф муҳитга
тарқалиши кузатилиши мумкин. 
Кимёвий иншоотни муҳофазалашни ҳарбий ҳолатда ҳуқуқий 

---

73 
таъминланиши “Фуқаро муҳофазаси тўғрисида”ги Қонуннинг 1-моддасида 
баён этилган. Кимёвий заҳарланиш майдони - маълум ўлчовдаги заҳарли 
моддалар билан заҳарланган ҳудудлардир. 
Зарарланиш манбаи - кимёвий хавфли иншоот жойлашган ҳудуддаги 
фалокат 
туфайли 
одамларнинг, 
ўсимликларнинг, 
жониворларнинг 
заҳарланиши. 
Таъсирчанлик - кимёвий модда хоссаси бўлиб, заҳарланишга олиб 
келиши мумкин бўлган модда микдори билан белгиланади (кам заҳарланиш, 
кучли заҳарланиш ва бошқалар). 
Миқдори - микдор ўлчов бирлиги г/м
3
ёки мг/л ларда ўлчанади. 
Кимёвий хавфли иншоотлар фуқаро муҳофазаси нуқтаи назаридан 
маълум турларга ажратилади - микдори, таъсир кучи, сақлаш қонун-қоидаси 
ва бошқалар. 
Кимёвий хавфли корхоналардаги ҳалокатларнинг тавсифланиши. 
1- портлаш туфайли содир бўлган ҳалокат, технологик жараён ишдан 
чиққан, муҳандислик қурилмалари бузилган, натижада батамом ёки қисман 
маҳсулот ишлаб чиқариш тўхтаб қолган. Катта микдорда молиявий ёрдам 
тиклашга талаб этилади. 
П - ҳалокат натижасида асосий ёки ёрдамчи технологик қурилмалар 
ишдан чиққан, ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш учун маълум микдордаги 
ёрдам керак бўлади.