1-мавзу: «Мещнат социологияси» фанининг ма=сади, вазифалари ва ижтимоий–и=тисодий фанлар билан узвий бо\ли=лиги

Anketa usuli va uning qo`llanilishi. 
Anketa  so`zi  frantsuzcha  atama  bo`lib,  tadqiq  etish,  o`rganish,  so`rash  degan 
ma`nolarda  qo`llaniladi.  Odatda,  anketa  deganda,  muayyan  mavzu  tevaragidagi  savollar 
to`plami  tushunilib,  bu  savollarga  tadqiq  etiluvchi  kishilar  guruhi  javob  berishi  nazarda 
tutiladi.  Anketa  ba`zi  xususiyatlariga  ko`ra,  interv’yu  janriga  yaqin  turadi,  ammo 
beriladigan  savollar  alohida  olingan  respondentga  emas,  balki  ko`pgina  kishilar  guruhiga 
qaratilgan  bo`ladi,  ayni  vaqtda  tuzilgan  savollar  og`zaki  tarzda  emas,  yozma  shaklda 
beriladi.  Anketa  so`rovi  shakllining  asosiy  komponentlari  sotsiolog,  respondent  va 
anketadan iboratdir.  
Anketaning  kirish  qismida  sotsiolog  tadqiqot  o`tkazayotgan  ilmiy  tadqiqot  yoki 
uning  guruhi,  ilmiy  tashkilot  manzilgohi,  tadqiqotning  nomi  va  maqsadi,  anketani 
tuzuvchining  ismi-sharifi,  ilmiy  unvoni  va darajasi, anketa tuzilgan  vaqt  va  respondentga 
berilgan savollarga qay tarzda javob qilish usuli, va nihoyat, to`ldirilgan anketani kimga va 
qaerda topshirish  yo`llari  va  lo`nda bayon  etiladi. Bu  muqaddimaning ahamiyati shundan 
iboratki, respondent, odatda, kirish qismidan dastlabki ma`lumotlarni oladi va tayyorgarlik 
ruhiga  ega  bo`ladi.  Ikkinchi  qismda  respondentning  o`ziga  xos  pasporti  aks  etadi.  Bunda 
respondentlar ijtimoiy-demografik xarakteristikasiga oid savollar bo`lishi nazarda tutiladi. 
Ko`pincha  respondent  shaxsiga  oid  savollar  anketaning  oxirgi  qismida  keltiriladi.  Bunga 

---

 
194 
sabab qilib, ayrim sotsiologlar anketa boshlanishida shaxsga oid savollarning berilishi bir 
jihatdan  odob  va  axloq  qoidalariga  muvofiq  emas,  deb  hisoblashsa,  ikkinchi  jihatdan 
bunday  savollar  respondentni  cho`chitib  yuborishi  va  maqsadga  xizmat  qiluvchi  ob`ektiv 
va  to`g`ri  javoblar  olishga  halaqit  berishi  mumkin,  deb  ta`kidlashmoqda.  Shaxsga  oid 
savollar  majmuasiga  jins,  yosh,  ma`lumot,  kasb-hunar,  ijtimoiy  kelib  chiqish,