Menejmentga kirish

Klassik yondashuv 
Ilk tarixida biz boshqaruv qanday paydo boʻlganini 
koʻrib chiqqan boʻlsakda, 20 asr boshlarida hali ham 
menejmentni oʻqib oʻrganish boshlanganda bu yondashuv 
klassik yondashuv deb ataldi. Bu yondashuvda 2 xil 
nazariya mavjud, ya’ni ilmiy va umumiy ma’muriy 
boshqaruv. Ilmiy boshqaruv nazariyasiga Fridrix Taylor 
va Lilian Gerbetlar oʻz xissalarini qoʻshishdi. Ma’muriy 
boshqaruvga esa Henry Fayol va Max Veberlar 2 muhim 
xissasini qoʻshishdi. Keling ularning har birining 
nazariyalarini koʻrib chiqaylik. 
 
Agar sizda qachon zamonaviy boshqaruv boshlanganini tasavvur qilmoqchi 
boʻlsangiz bu 1911 yil boʻlishi mumkin. Bu yilda Fridirix Taylor ilmiy boshqaruv 
printsiplari asari nashr qilindi. Bu kitobda ilmiy boshqaruv nimaligi va uni qanday 
qoʻllash “eng yaxshi yoʻl”ni tanlash metodikalrini tasvirlagan. Taylor Midvaledagi 
Pensilvaniyadagi poʻlat kompaniyasida ishlaydi. Quaker va Puritanda muhandis 
sifatida ishlaganda ishchilarning samarasiz ishlayotganlarini koʻp kuzatdi. Ishchilar 
ish davomida koʻp yollanganligini bulardan faqat uchdan biri kerakligini 
faximlaydi. Ishchilar malakalariga qaramasdan ish bajarishadi. Taylor bularni 
3-chizma 
4-chizma 

---

40 
bimay boshqaruv metodini tashkil qila boshladi, u 20 yildan ortiq vaqt sarfladi 
boshqaruvning eng yaxshi 1 usulni oʻylab topishi uchun. 
Taylorning Midvaledagi tajribali uni ishlab 
chiqarish 
samaradorligini 
aniqlashga 
yetakladi.U 
boshqaruvni oʻsha 4 ga printsiplari ham ishilar ham 
boshqaruvchilarning 
ishini 
rivojlantirishida 
baxslashdi.Haqiqatdan ham bu printsiplar ham qanday 
ishlaydi? Keling bunga misollar koʻrib chiqaylik.Eng 
yaxshi misol tajribasida yaqqol koʻrinadi.Ishchilarning 
har biri 92 kg keladigan temirni vagonlarga tuklashardi. 
Bir kunda 12, tonna yuklashgan Taulor oʻzing ilmiy 
boshqaruv metodini qollsh orqali bir kunda 42-48 tonna 
boʻlishiga ishongan turli hil ilmiy kombinatsiyalar 
texnika va qurollar imiy yondashuv orqali ishlatilgan 
soʻng ishlab chiqarish darajasi oshgan. 
Bunga Taylor qanday erishgan? U ishchilarni kerkli joyga kerakli qurollar va 
asboblar bilan qoʻyib uning koʻrsatmalarini ishchilar aniq bajarishayotganini 
kuzatib ishchilarni kunlik yoki oylik maoshlarini ragʻbarlantirib, bu natijaga 
erishgan. Taylor metodikani boshqa ham kasblarda 
ham foydalangan. Oxir oqibat u ishlab chiqarishni 
200 foizga oshirishga muvofiq boʻlgan. Bu metodi 
orqali ilmiy menejmentning otasi deb tanilgan, uning 
ishi Qoʻshma Shatlarda va boshqa davlatlarda ham 
keng tarqalgan,va uning uslubi boshqa kishilar 
tomonidan rivojlantirilgan, bunday yondashuvlaridan 
biri Frank va Lilian Gerbetlar edilar.