Menejmentga kirish

 
 
 

 
 
 
 
Misr piramidalari va buyuk Xitoy devori buning isbotidir, ular 
ulkan miqiyosdagi loyiha bo’lib, minhlab yollangan ishchilar 
ularni qadimda barpo etganlar. Bitta piramidani qurish uchun 
100000 ishchi qatnashib, 20 yil vaqt ketgan piramida qurish 
uchun qancha toshlar yetarli bo’lishi, ishchilarni ishlab 
turishlari 
uchun 
kim 
ishontirgan? 
Javobi-bu 
boshqaruvchilardir. Kimdir nima ish qilinishi kerakligini 
rejalashtirgan, 
odamlarni 
yollagan, 
materiallarni 
rejalashtirgan, 
yollangan 
ishchilarni 
ish 
bajarilishiga 
ishontirgan hamda barcha ish rejalashtirilgandek ketayotganini 
nazorat qilgan. 
Yana bir misol, bu Venetsiya shaxridir. Venetsiya 1400 yillarda 
asosiy iqtisodiy savdo markazi hisoblangan. Venetsiyaliklar 
hozirgi zamon boshqaruviga xos biznes korxonalarini 
rivojlantirishgan.Venetsiyada harbiy kemelar kanallar bo’ylab 
suzib yurgan, har bir bekatda kemalar to’xtab materiallar 
yuklagan, huddi mashinalarga o’xshab suvli ko’chalarda 
kemelarning qatnab yurishi g’alati emasmi? Bundan tashqari 
venetsiyaliklar 
harbiy 
kemelardan 
materiallarni 
ishchi 
kuchlarini yuklash uchun foydalanishgan. 
1776 yilda Adam Smith “Millat boyligi” deb atalgan kitobini 
nashr etdi. Unda u ishchi kuchini to’g’ri taqsimlash orqali 
tashkilot va jamiyat iqtisodiy ustunlikka erishishini yozgan. Misol 
tariqasida u to’g’nog’ich ishlab chiqarish sanoatini olib 10 ta 
kishi o’ziga biritilgan vazifani bajarib bir kunda 48 000 ta 
to’g’nog’ich ishlab chiqarishgan. Holbuki har bir shaxs bir 
biridan alohida ishlagan. Bunday holda kuniga 10 dona 
to’g’nog’ich ishlab chiqarish ham amri maholku? Smith bunda 
ishni taqsimlash ishlab chiqarish hajmining oshishini, har bir 
ishchining malakasi ham oshib borishini vaqt tejalishini va 
ijodkorlik, kashfiyotchilik ko’payishini ta’kidlagan. Kasblarni 
mutaxassislashrish mashhur bo’la boshlagan. Masalan, jarrohlik 
ishlari kasalxonalarda amalga oshirilgan, restoran va oshxona 
ishchilari ovqat tayorlashgan, futbol maydonlarida o’ynalgan. 
Qadimgi 18 asrda odam kuchidan ko’ra mashina kuchi ustun 
bo’lib 
rivojlanayotgandi, 
sanoat 
revolyutsiyasi 
tarixi 
boshlangan. Bu davrda endi mahsulotlar uyda emas balki 
fabrikalarda ishlab chiqarila boshlagan. Bundan fabrikalarga 
talabni prognoz qila oladigan, kerakli hom ashyoni ayta 
oladigan har kunlik ishlarni boshqarib, nazorat qila oladigan 
kishiga muhtoj bo’lgan. O’sha “kimdir” bu - ish 
boshqaruvchidir. 

---

39