Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Синф ва ўқув хоналарининг шамолатилишини гигиеник 
баҳолаш 
 
Ёпиқ бинолар ҳавосининг кимёвий таркиби ва физик хоссаларини 
яхшилаш учун вентиляция ёки шамоллатиш усулидан фойдаланилади. Бунда 
табиий ва сунъий вентиляция тафовут қилинади. 
Табиий вентиляция деб ўзгармаган ташқи ҳавонинг қурилиш материа-
лидаги тэшиклар ва эшик ҳамда деразаларнинг очиқ жойларидан хона ичига 
киришини табиий вентиляция, деб аташ расм бўлган. Айни вақтда ташқари ва 
ичкаридаги ҳароратнинг ҳар хил бўлиши, шунингдек босимларнинг фарқи ва 
бошқа сабаблар ҳаво кириб туришига сабаб бўлади. 
Хоналарни форточка ва фрамугалар орқали шамоллатиш табиий 
шамоллатишга киради. 
Бунда шамоллатиш коеффициенти камида 1:50 бўлиши, яъни очиқ фор-
точка ёки фрамугалар майдони шамоллатилаётган хона поли юзидан 50 баравар 
кичик бўлиши керак. Гуриллатиб шамоллатиб қўйиш, яъни синфнинг дераза ва 
эшиклари ҳамда коридорнинг деразаларини ҳаммасини очиб қўйиб шамол-
латиш табиий шамоллатишнинг энг яхши усулидир. Бунда болаларни шамол-
лаб қолишдан эҳтиёт қилиш керак, холос. Шунинг учун бундай усулдан 
танафусларда фойдаланилади. 
Сунъий вентиляция деб махсус техника қурилмалари воситасида ҳаво 
киритишга айтилади. 
Бунда ҳавонинг тортилишини механик йўл билан кучайтириб берадиган 
электр мотор ёки дефлектор ҳавони ҳаракатлантириб туради. 

---

174 
Ҳожатхоналар, буфет-кутубхоналар ва ечиниш хоналарини шамоллатиш 
вақтида ташқаридан кирадиган ҳаво камроқ, ташқарига чиқадиган ҳаво эса 
ҳаммадан кўп чиқишига қараб бориш зарур. Шунда ўша хоналарнинг ҳиди 
кўтарилади ва ўқув хоналарига ўтмайди. 
Ҳавонинг ионлашуви.
Синф хоналари ва бошқа биноларни шамоллатиш 
ҳавонинг кимёвий таркибини ўзгартирибгина қолмай, балки ҳавонинг электр 
заряди ва ион таркибига ҳам таъсир қилади. 
Маълумки, тоза ҳавода тенг миқдорда манфий ва мусбат ионлар бўлади. 
Одам кўп бўладиган бино ҳавосида нафас органларига яхши таъсир кўрсата-
диган манфий ионлар сони камайиб қолади, бинолар шамоллатилганида эса 
ташқаридан манфий ионлар келади. 
Ёпиқ бинолар ҳавосининг ион таркибини яхшилаш учун ионизаторлар 
деб аталадиган махсус асбоблардан фойдаланиш мумкин. Бу асбоблар ҳавога 
ионлар тарқатади ва шу йўл билан унинг хоссаларини яхшилайди.