Молия бозори ва биржа иши ўқув қўлланма

Акцияларнинг турлари
Ўзбекистон ҳудудида чиқариладиган акциялар қуйидаги турларга 
бўлинади: 
1. Очиқ акциядорлик жамиятларининг акциялари, улар очиқчасига 
муомалага чиқарилади ва кейинчалик бошқа акциядорларнинг розилигисиз 
қўлдан қўлга ўтиши мумкин, ҳамда ёпиқ акциядорлик жамиятларининг 
акциялари, булар бирламчи жойлаштирилишда олдиндан ажратиб олинган 
сармоядорлар ўртасида тақсимланади ва фақат компания умумий 
йиғилишининг розилиги билан қўлдан қўлга ўтиши мумкин. 
2. Эгасининг номи ёзилган ва кўрсатувчи эгалик қиладиган акциялар. 
Эгасининг номи ёзилган акцияларда улар эгасининг фамилияси мажбурий 
тарзда кўрсатилиши шарт, агар уларнинг эгаси юридик шахс бўлса, 
ташкилотнинг номи кўрсатилади. Кўрсатувчи эгалик қиладиган акцияларда 
улар эгасининг номи кўрсатилмайди. Бу ушбу акцияларнинг фонд бозорида 
муомалада бўлиши хусусияти билан изоҳланади. Акциядорлик жамияти бир 
йилнинг ўзида ҳам эгасининг номи ёзилган, ҳам кўрсатувчи эгалик қиладиган 
акцияларни чиқариши мумкин. Ўзбекистонда кўпчилик акциялар эгасининг 
номи ёзилган шаклда чиқарилади. 

---

18 
3. Оддий ва имтиёзли. Оддий акция акциядорлар йиғилишида овоз 
бериш хуқуқини беради, у бўйича олинадиган дивиденд миқдори эса, 
акциядорлик жамиятининг йил давомидаги ишининг натижаларига боғлиқ ва 
бошқа ҳеч нарса билан кафолатланмаган. Бундай акцияларнинг эгалари 
бошқа қимматли қоғозларнинг эгаларига қараганда катта таваккалчилик 
қилажаклиги боис, улар бўйича кўзда тутиладиган дивидендлар жуда юқори 
даражада бўлади. 
Имтиёзли акция акциядорлар умумий йиғилишида овоз бериш 
ҳуқуқини ва бу билан корхонани бошқаришда иштирок этиш хуқуқини 
бермайди. Уларнинг имтиёзлилиги, бир томондан, жамият хўжалик фаолияти 
натижаларидан қатъи назар, кафолатланган даромадни олиш имкониятидан, 
иккинчи томондан эса, акциядорликжамияти тугатилган йилда акциялар 
қийматини биринчи навбатда олиш хуқуқидан иборат. Имтиёзли 
акцияларнинг умумий номинал қиймати компания устав сармоясининг 20 
фоизида ошмаслиги керак.