O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

Adabiyotlar ro’yxati............................................................................................................224

---

7
KIRISH 
Hozirgi kunda respublikamizdagi oliy o’quv yurtlarida olib 
borilayotgan tadbirlarning asosiy maqsadi mutaxassislar tayyorlash 
sifatini tubdan yaxshilashdan iboratdir. Bu ishlarni jadallashtirishning 
omili bo’lib ta’lim, ishlab chiqarish va fanning uzviy aloqasi xizmat 
qiladi. 
Yuqorida aytib o’tilgan muhim vazifalarni muvaffaqiyatli hal etish 
uchun yuqori malakali mutaxassis kadrlar kerak. Bunday kadrlar 
printsipial yangi ilmiy g’oyalar va yuksak texnikaviy yechimlarni 
yaratish qobiliyatiga ega bo’lishlari zarur. Xalq xo’jaligini fan-texnika 
taraqqiyoti asosida jadallashtirish bozor iqtisodiyotining muhim vazifasi 
hisoblanadi. Bu ulkan ishlarni bajarish kadrlarning malakasiga 
bog’liqdir. 
Ushbu darslikda transportlovchi mashinalar: gorizontal yuk 
tashish; ko’tarish-tashish, uzluksiz yuk tashish mashinalari, pnevmatik, 
gidravlik yuk tashish qurilmalari hamda yordamchi qurilmalar 
sistemalari, ularning turlari, ishlashi va qo’llanishi to’g’risida 
ma’lumotlar berilgan. Donador, sochiluvchan va kukunsimon 
materiallarni tashish uchun o’sha materiallarga mos transportlovchi 
mashinalarni tanlash bo’yicha yo’riqnomalar keltirilgan. 
Lentali, vintli, plastinkali, osma, rolikli va qirg’ichli konveyerlar 
tsexlararo transportlovchi ishlarini bajarishda qulaydir. Transportlovchi 
mashina va jihozlar ishini qisman va to’liq mexanizatsiyalash va 
avtomatizatsiyalash mumkin ekanligi to’g’risida ham fikr yuritilgan. 
Jarayonlarni mexanizatsiyalashning eng yuqori bosqichi bu 
avtomatlashtirishdir. Mashinalar qisman avtomatlashganda turli xildagi 
avtomatik datchik va asboblardan foydalaniladi. 
Havo, suv va yerda transportlovchi mashinalar yukni xohlagan 
yo’nalishda tashiydi. Lentali, vintli, rolikli, plastinkali, qirg’ichli, osma 
va boshqa konveyerlar esa yukni ma’lum bir yo’nalishga tashiydi. 
Ushbu 
darslik 
«Materiallarni 
texnologik 
transportlovchi 
mashinalar» fani o’quv dasturi va Farg’ona politexnika institutida shu 
fan bo’yicha ko’p yillar mobaynida to’plangan pedagogik tajriba va olib 
borilgan ilmiy izlanishlar asosida yozilgan. 
Darslikni tayyorlashda sohaning yetuk olimlari N.O.Spivakovskiy, 
M.P.Aleksandrov, 
V.K.Dpyachkov, 
R.L.Zenkov, 
Y.A.Tetrin, 
D.P.Volkov, A.Akbarov, R.J.Tojiev va boshqalarning «Transportlovchi 
mashinalar», 
«Konveyerlar», 
«Qurilish 
mashinalari» 
o’quv 

---

8
adabiyotlaridan hamda bu sohada olib borilgan ilmiy izlanishlar 
natijalaridan ham foydalanilgan. 
Mualliflar 
 

---

9