1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Shaxsiy 
sotishning 
kommunikatsion 
jihatlari. 
Shaxsiy 
sotishni 
kommunikatsiya nuqtai nazaridan olib qarash ham mumkin. Bunda axborotlarni 
uzatuvchi sifatida sotuvchilar, qabul qiluvchi sifatida esa haridorlar ishtirok etadilar.
Sotish jarayoni ham bevosita axborot almashinishdir. Bunda asosiy 
kommunikatsiyani teskari aloqa jarayoni tashkil qiladi. Teskari aloqa jarayonida 
sotuvchilar haridorlarga taqdim etilayotgan axborotlarni muntazam ravishda nazorat 
qilib boradi va javob reaksiyasi yordamida tez-tez tuzatish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Shaxsiy sotishning kommunikatsion modelini quyidagicha ifodalashimiz mumkin 
(5.3-rasm). 
 
5.3-rasm. Shaxsiy sotishning kommunikatsion modeli 
Shaxsiy kommunikatsiya har bir ishtirokchining sotish texnologiyasi, 
sotishning marketing jihatlari to‘g‘risida zaruriy bilim, malaka va ko‘nikmalarga ega 
bo‘lishini talab etadi.
Sotuvchi va haridor o‘rtasidagi samarali kommunikatsiya quyidagilarga bog‘liq 
bo‘ladi:
–
 
tomonlarning egallagan va o‘zlashtirgan bilim va malakasi;
–
 
tomonlarning bir-biriga o‘zaro ishonchi;
–
 
haridorlarni bilish va tushuna olishi; 
–
 
moslashuvchanlik qobiliyati;
–
 
ishontira olish qobiliyati.
Tomonlarning o‘zlashtirgan bilim va malakasi
. Sotuvchilar haridorlarga 
nisbatan tovar to‘g‘risida ko‘proq ma’lumotlarga ega bo‘lishi kerak. Tadqiqotlarning 
ko‘rsatishicha, sotuvchilarning tovar va xizmatlar to‘g‘risida haridorga nisbatan kam 
ma’lumotlarga ega bo‘lishi sotuv hajmini o‘rtacha 15% ga pasaytirib yuboradi.
Ma’lumotlar 
(verbal va 
noverbal) 
Axborot 
qabul 
qiluvchi 
(haridor) 
Axborot 
jo‘natuvchi 
(sotuvchi) 
Javob 
reaksiyasi 
Teskari aloqa 
алоқ
а 

---