Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

10.3. Xorijiy davlatlar pensiya ta’minotida
ichki nazorat tizimi 
 
Davlat pensiya va nafaqa ta’minoti byudjet va ijtimoiy sug’urta badallarini 
hisobidan aholining ijtimoiy zaif qatlamlariga pulli to’lovlar vositasida 
ko’rsatiladigan yordamdir. Bu yordam ularning zarur turmush darajasini 
kafolatlaydi.To’lovlar ish beruvchilar va ishlovchilarning sug’urta badallari, davlat 
tomonidan ajratiladigan dotatsiyalar va subventsiyalar hisobidan moliyalashtiriladi. 
AQShda ijtimoiy ta’minot va ijtimoiy yordam ko’rsatishning davlat tizimi 1935 
yilga yaratildi. Ijtimoiy dasturlar xarajatlarini byudjetdan moliyalashtirish yo’lga 
qo’yildi, davlat ijtimoiy sug’urtasi mexanizmi amal qila boshladi.

AQShda “Pensiya ta’minoti to’g’risida”gi qonun qabul qilindi. Mazkur qonun 

bilan AQSh hukumati kam ta’minlangan qariyalarni ijtimoiy himoya qildi. 
Qonunga ko’ra, ish beruvchilar ishchi-xodimlariga belgilangan pensiya ta’minoti 
xarajatlari uchun 100% gacha zahira mablag’lari tayyorlab qo’yishlari kerak. 
Davlat pensiyani to’lash va’dasini bergan amerika kompaniyalari zarur 
mablag’larni alohida hisobraqamlarda darhol to’plashni nazorat qila boshladi. 
«Lekin mazkur pullar tadbirkorlik faoliyatida mavjud bo’ladi va demak, ayni soha 
bilan bog’liq bo’lgan barcha xavf-xatar (risk)lardan holi emas. Shu sababdan 
firmaning kasodga uchrashi taqdirida bo’lajak pensionerlar mablag’larsiz qoladilar. 
Pensiya zahiralarining 80%idan kamroq miqdorini amalga oshirishni ta’minlagan 
kompaniyalar, o’z xodimlari uchun shundan keyingi yanada yuqori daromadli va 
lekin yanada yuqori xatar (risk) li pensiya investitsiyalarni amalga oshirish 
huquqiga ega bo’ldilar. Endi ish beruvchilarga o’z xodimlarini o’z 

---

386 
kompaniyalarining aktsiyalariga pensiya jamg’armalarini sarmoyalashga majbur 
etish ta’qiqlandi”