Ўзбeкистoн рeспубликaси oлий вa ўртa мaxсус тaълим вaзирлиги тoшкeнт aрxитeктурa қурилиш институти

2.2.
 
СУВ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИ СУВ ОЛИШ ИНШООТЛАРИГА 
ҚЎЙИЛГАН ТАЛАБЛАР

Сув олиш иншоотлари – дарёнинг барча минимал ҳисоб-китобдан кам 

бўлмаган сарфи ва сув сатхида, истеъмолчига зарурий ҳажмда ва талаб қилинган 
сифатда сувни узатишни таъминлаши керак. 
Гидрогеологик, технологик ва бошқа энг ноқулай шароитларида сув 
узатишнинг узлуксизлиги таъминланиши керак. Сув олиш иншоотлари сув 
манбасидан сувнинг талаб қилинган сарфини олиш ва уни истеъмолчига 
узатишни таъминлаши; сув таъминоти тизимини сув ўтлари, планктон, биологик 
ўсимталар, нанослар, муз ва х.к.лар тушишидан ва балиқчаларнинг сув олиш 
иншоотига тушишдан ҳимоялаши лозим. 
Сув олиш иншоотлари, одатдаги ва ахён-ахёнда учрайдиган шароитларида 
фойдаланилаётганда, шу жумладан сув сатхининг оний максимал ва минимал 
қийматларида 5.7-Жадвалда келтирилган таъминланганлик даражасини 
бажариши керак. 

---

60 
Сув қабул қилувчи ишончлилиги маълум даражада бутун сув олиш 
иншооти ишлаши ишончлилигини белгилайди, шунинг учун сув қабул қилувчи 
ускуналар қуйидаги мураккаб шароитларда ҳам сувни қабул қилишни 
таъминлаши зарур: дарё ўзанидаги сув сарфининг ёки, чуқурликгининг 
камайиши; сув ичида муз ва шутларнинг ҳосил бўлиши, ирмоқнинг шуго билан 
тўлиб қолиши, оқими билан шут, нанослар, топляклар, карчларни оқиши; 
кемачилик, ёғоч оқизиш, ГЭС дан ўтаётган сув миқдорини бошқариш, бошқа 
мақсадлар учун сувн олиш; сув ҳавзасининг ифлосланиши; ирмоқ ёки сув 
ҳавзаси қирғоғини қайта шакллантириш; нанослар, шуга, музларни қирғоқ 
бўйлаб кўчишлари; абадий музлик грунтларни, муз ҳосил бўлиши чегарасининг 
ривожланиши ёки деградацияси ва бошқалар. 
Хўжалик-ичимлик аҳамиятига эга сув олиш иншоотлари санитар талабларга 
жавоб бериши керак; уларнинг жойлашган жойи санитар ҳимоя ҳудудларини 
ташкил қилиш имконини бериши керак. Сув олиш иншоотлари чидамли, узоқ 
муддатли, барқарор, қурилишда оддий ва эксплуатацияда қулай, иқтисодий 
самарадор бўлиши лозим. Сув олиш иншоотларини лойиҳалаш ва уларнинг 
қийматини аниқлашда, нафақат иншоотни қуриш харажатларини, балки 
истеъмолчиларга сувни узлуксиз узатишда, кўзда тутилмаган сабаблар билан 
тўхтаб қолиш натижасида пайдо бўлиши мумкин бўлган зарарларни ҳам хисобга 
олиш керак.
Сув олиш иншоотларини шундай лойиҳалаш керакки, уларнинг жойлашуви, 
шакли ва ўлчамлари дарё оқими бир текис оқиши (барча гидрогеологик 
фазаларда), ирмоқни энг кам сиқилишини таъминлаши ва унинг қайта 
шаклланишига сабаб бўлмасин.