Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Sensor adaptatsiyaning vazifasi nima? 
Siz qo‘shni xonaga kirganingizda 
noxush hidni sezdingiz. Bu erdagilar bu hidga kanday chidayotganliklariga hayron 
qoldingiz, biroz vaqt o‘tgach, bu hidni payqamay qo‘ydingiz
.
Sensor adaptatsiya(moslashuv)
-
bu sizning oldingi holatingiz o‘zgarmagan 
holda keyingi holatga kirishish jarayonidir. (Bu holat siz qo‘l soatingizga qarab 
olgan vaqt davomida sodir bo‘ladi-yu, siz buni bir necha soniyalargina his qilasiz. 
Holatga moslashganimizdan so‘ng nerv hujayralarimizda o‘sha holatga moslashish 
hissi uyg‘onadi). Nega biz har doim atrofimizdagi narsalarni diqqat bilan
kuzatamiz.
 
Chunki bizning ko‘zlarimiz shunga moslashgan.

---

248 
Marining ko‘z harakatlanishi bilan proektordagi rasm ham harakatlana 
boshlaydi. Mari qaerga qaramasin tasvir ham shu tomonga harakatlanadi. Agar biz 
bunday qurilmani yon tomondan yuz orqali joylashtirsak, Mari nimani ko‘rar ekan? 
Birinchidan, u to‘liq manzarani ko‘radi. Lekin bir necha soniyadan so‘ng uning
ko‘rish tizimida charchoq kuzatiladi va narsalar boshqacha ko‘rina boshlaydi. Oz-
ozdan tasvir yo‘qola boshlaydi, birozdan so‘ng tasvir to‘liq yoki tanish bo‘lak 
shaklida tiklanadi va keyin g‘oyib bo‘ladi.
 159
 
 
 
Xotira
- atrof-muhitdagi voqelikni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz 
ravishda, passiv va aktiv xolda, reproduktiv va produktiv tarzda, verbal va noverbal 
shaklda, mantiqiy va mexanik yo’l bilan aks ettiruvchi esda olib qolish, esda saqlash, 
qaytadan esga tushirish, unutish hamda tanish, eslashdan iborat psixik jarayon 
alohida va umumiylik namoyon qiluvchi ijtimoiy hodisa, barcha taassurotlarni ijodiy 
qayta ishlashga yo’naltirilgan mnemik
 
(yunon.«mnema»-xotira) faoliyat, psixikaning 
«tanasi» sifatida namoyon bo’ladi. 
Xotira shaxs psixik faoliyatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo’lib 
hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, xotiraning bosh roli o’tmishda yuz 
bergan narsa va hodisalarni aks ettirish bilan cheklanib qolmasdan, balki ham 
hozirgi, ham kelgusida amalga oshirish rejalashtirilgan voqelikning ruyobga 
chiqishini ta’minlaydi.
Inson ko’rgan, his qilgan va eshitgan narsalarining juda oz miqdorinigina eslab 
qola oladi. Ma’lum bo’lishicha, bir vaqtning o’zida odam ongida 7 tadan ortiq 
belgiga ega bo’lgan ma’lumotning qolishi qiyin ekan. Bu ettita so’z, son, belgi, 
narsaning shakli bo’lishi mumkin. Agar telefon raqamlari 8 ta belgili bo’lganda, uni 
yodda saqlash ancha qiyin bo’lardi. Demak, ongning tanlovchanligi va 
ma’lumotlarni saralab, terib ishlatish yana bir psixik jarayonni - xotirani bilishimiz 
lozimligini bildiradi.
Inson xotirasining mukammal bo’lishi, ya’ni his-kechinmalarimiz, ko’rgan-
kechirganlarimizning mazmuni to’laroq miyamizda saqlanishi quyidagi omillarga 
bog’liq: 
esda saqlab qolish bilan bog’liq harakatlarning yakunlanganlik darajasiga; 
shaxsning o’zi shug’ullanayotgan ishga nechog’lik qiziqish bildirayotganligi 
va shu ishga moyilligiga; 
shaxsning bevosita faoliyat mazmuni va ahamiyatiga munosabatining 
qandayligiga; 
shaxsning ayni paytdagi kayfiyatiga; 
irodaviy kuchi va intilishlariga. 
111-rasm 
159
David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers. 235-236 -b.