Hayot faoliyati

Ufq tomonlarini aniqlash
. 
Quyosh har doim sharqdan chiqib g‘arbga botadi. Shunga 
muvofiq soya har doim qarama-qarshi tomonga harakat qiladi. 
Shuning uchun yer sharining istalgan nuqtasida soyani birinchi 
belgilanishi holati uning ikkinchi belgilanishi holatiga nisbatan 

---

41 
g‘arbroqda bo‘ladi va aksincha. Buni bilgan holda siz doimo 
taxminiy ufq tomonlarini aniqlashingiz oson bo‘ladi. Buning 
uchun bitta tayoqni olib uni tekis, 
o‘simliklardan xoli yerga, 
undan tushadigan soya yaqqol ko‘rinadigan tarzda suqib 
quyiladi. Tayoqdan tushgan soyaning oxirini belgilab, so‘ng u 
bir necha santimetrga surilguncha 15-20 minut kutib turamiz va 
yana soyaning oxirini yana belgilaymiz. Shundan keyin birinchi 
va ikkinchi belgilarni tutashtiramiz hamda ushbu chiziqning 
oxiriga stryelka quyamiz. Ushbu stryelka sizga sharq tomonni 
ko‘rsatadi. 
Yana bir oddiy usul mo‘ljalni quyosh 
yordamida olishdir. Quyosh shimoliy 
yarimsharda tush vaqti soat 
12.00 d
a janubiy qutb tomonda bo‘ladi. 
Tush vaqti quyoshga yuzlanib turiladi 
va tushgan soya shimoliy yarimsharda 
shimol tomonni, janubiy yarimsharda 
janub tomonni ko‘rsatadi. 
Bundan tashqari ufq tomonlarini 
joydagi mahalliy jismlar belgilariga ko‘ra ham aniqlash mumkin. 
Masalan, daraxt, buta va o‘simliklarning shoxlari hamda 
novdalari janub tomonga tezroq rivojlanadi, mevalari janub 
tomonda tezroq sarg‘ish-qizg‘ish rangga kirib tezroq yetilish 
47 
kuzatiladi. Qorli hududlarda qor birinchi navbatda janub 
tomonda eriy boshlaydi. 
Xristian cherkovlarining xochlari sharq tomonga, musulmon 
machitlaridagi yarimoy janubiy-
g‘arbiy tomonga qaratilgan bo‘- 
ladi. 
Siz o‘zingizga kerakli yo‘nalishni aniqlab oldingiz. Endi 
o‘sha aniqlangan yo‘nalishdan og‘ishmasdan harakatlanish 
asosiy vazifa hisoblanadi. Chunki insonning bitta oyog‘i bilan 
qo‘yiladigan qadam ikkinchisiga nisbatan uzunroq bo‘ladi. 
Agarda kishi to‘g‘riga yursa, aylanib yana o‘zi harakatni 
boshlagan nuqtaga qaytib kelishi mumkin. Shunday holat yuz 
bermasligi uchun 
«Ustun» uslubini qo‘llaymiz. Buning uchun 
o‘zingiz tanlagan yo‘nalishdagi ko‘zga yaqqol tashlanib turgan 
biror bir jismni tanlab unga tomon harakatlanamiz. Tanlangan 
jismga yetib kelgandan keyin shu yo‘nalishda yangi jism 

---

42 
tanlaymiz. Bu usul qo‘llanganida harakatlanish yo‘nalishidan 
og‘ishish keskin kamayadi.