М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

 
 
Назорот ва муҳокама учун саволлар 
1.
Ишчи кучи ресурсларининг бандлик даражаси, ишсизлик ва унинг 
турлари, ишсизликни аниқлаш усуллари.
2.
Инфляция ва ишсизликнинг ўзаро боғлиқлигини изоҳланг.

---

155 
3.
Тўла ва самарали бандликни изоҳланг.
4.
Ишчи кучи бозори ва унинг Ўзбекистонда шаклланиши ва тартибга 
солиниши.
5.
Ишчи кучини такрор ишлаб чиқариш ва ишчи кучи ресурсларини миқдор 
ва сифат жиҳатидан аниқлашни изоҳланг.
 
Тестлар 
1. Реал иш ҳақини ўзгариш даражасини, номинал иш ҳақи даражаси ва...: 
а) товар ва хизматлар нархлари даражаси; 
б) фойда нормаси; 
в) солиққа тортиш ставкаси; 
г) иш вақтининг узунлиги; 
д) меҳнат унумдорлиги билан таққослаш орқали аниқлаш мумкин. 
2. Иш ҳақи ставкасини ўсиши билан 
а) агар меҳнатга талаб эгилувчан бўлса, бандлик қисқаради; 
б) агар меҳнатга талаб мутлоқ ноэгилувчан бўлса, бандлик қисқаради; 
в) агар меҳнатга талаб эгилувчан бўлса, бандлик ўсади; 
г) агар меҳнатга талаб ноэгилувчан бўлса, бандлик ўсади; 
д) агар меҳнатга талаб ноэгилувчан бўлса, бандлик қисқаради. 
3. Иш ҳақини касаба уюшмалари босими билан оширилганда 
а) бандлик миқдори ўзгармайди; 
б) бандликнинг камайишига олиб келади; 
в) бандликнинг ўсишига олиб келади; 
г) меҳнат унумдорлигини пасайтиради; 
д) иш вақтини узайтиришга олиб келади. 
4. Меҳнат таклифининг ишчилар сонининг ўзгармагани ҳолда бўш вақт 
эвазига кўпайиши 
а) даромад самараси; 
б) баҳо самараси; 
в) ўрин босиш самараси; 
г) миқдор самараси; 
д) алоҳида манфаатлар самараси деб аталади. 
5. Ишловчининг бўш вақтни кўпроққадрлаши эвазига меҳнат таклифининг 
камайиши 
а) баҳо самараси; 
б) ўрин босиш самараси; 
в) даромад самараси; 
г) миқдор самараси; 
д) алоҳида манфаатлар самараси деб аталади. 
6. Иш ҳақи динамикаси ва даражасига меҳнат бозори конъюнктурасидан 
ташқари қуйидагилардан қайси бири таъсир қилмайди? 
а)меҳнат ресурслари сони; 
б) техника, технология даражаси; 
в) мамлакатнинг иқтисодий тараққиѐт даражаси; 

---

156 
г) мамлакатда қонунлар ижроси ва сиѐсий вазият; 
д) ишчиларни хоҳиш-эҳтиѐжи. 
7. Фирма меҳнат бозорида монопсония ҳисобланади, лекин пиро-вард 
маҳсулот бозорида монопол мавқега эга эмас. Рақобатдош фирмаларга 
нисбатан у: 
а) кўпроқ ишчиларни ѐллайди ва нисбатан юқори иш ҳақи белгилайди; 
б) камроқ ишчиларни ѐллайди ва нисбатан пастроқ иш ҳақи белгилайди; 
в) камроқ ишчилар ѐллайди ва юқорироқ иш ҳақи тайинлайди; 
г) кўпроқ ишчилар ѐллайди ва камроқ иш ҳақи белгилайди; 
д) ишчилар сонини ўзгартирмайди, кўпроқ иш ҳақи белгилайди. 
8. Номинал иш ҳақининг тўғри таърифини топинг: 
а) маълум вақт оралиғида пул шаклида олинган иш ҳақи; 
б) иш ҳақининг сотиб олиш лаѐқати; 
в) барча пул даромадлари (фойда, рента, фоиз) суммаси; 
г) а) ва б) тўғри; 
д) б) ва в) тўғри. 
9.Реал иш ҳақинингтўғри таърифини топинг: 
а) номинал иш ҳақига сотиб олиш мумкин бўлган товарлар ва 
хизматлар миқдори; 
б) пул шаклида олинган иш ҳақи; 
в) иш ҳақининг пул шаклида қатий белгиланган ставкаси; 
г) иш ҳақининг солиқлар чегирилган қисми; 
д) иш ҳақининг ўртача даражаси. 
10. Реал иш ҳақи даражаси қуйидагиларнинг қайси бирининг 
ўзгаришига тўғри мутаносибликда ўзгаради? 
а) товар (хизмат)лар нархи; 
б) номинал иш ҳақи миқдори; 
в) солиқлар даражаси; 
г) мажбурий тўловлар; 
д) суғурта тўловлари.