М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

8.1-жадвал 
Ўзбекистон Республикаси Марказий Банкининг мажбурий заҳиралаш 
нормаси 
Амал қилиш 
санаси 
Муддатсиз ва муддати 
3 йилгача бўлган 
депозитлар бўйича 
3 йилдан 
ортиқ 
муддатли 
депозитлар 
бўйича 
Хорижий 
валютадаги 
депозитлар 
бўйича 
01.06.2016 
й. 
гача 
30% 
10% 
0% 
01.06.2016 й.дан 25% 
10% 
0% 
01.09.2017 й.дан 13 % 
13 % 
13 % 
01.11.2018 й.дан 15% 
15% 
15% 
Манба: 1. Экономика Узбекистана., Информационно - аналитический
бюллетен за январь-март 2018. с.13.
Бундай пасайиш пул мультипликатор миқдорининг катталашишига ва 
албатта иқтисодиѐтда пул таклифининг кўпайишига олиб келади.Тижорат 
банклари ортиқча резервларининг кўпайиши уларнинг актив операцияларини 
кўпайтириади ва бу иқтисодиѐтнинг реал сектори ривожланишига ижобий 
таъсир кўрсатади.
Пул кредит сиѐсати воситалари албатта алоҳида-алоҳида ишлатилиши 
шарт эмас. Аксинча кўпинча бир неча восита бирданига қўлланилиши, яъни 
комплекс сиѐсат ўтказиш амалиѐтда тез-тез учраб туради.

---

144 
Хўш, пул-кредит сиѐсатининг оқибатлари қандай? Давлат томонидан 
амалга ошириладиган пул-кредит сиѐсати ЯИМ, бандлик ва баҳолар 
даражасига бевосита таъсир кўрсатади. Фараз қилайлик, иқтисодиѐтда ишлаб 
чиқариш қисқармоқда ва ишсизлар сони ортиб бормоқда. Бундай шароитда 
давлат Марказий банк орқали пул таклифини биз юқорида кўриб чиққан 
воситалар ѐрдамида оширишга ҳаракат қилади. Натижада пул таклифи ўсади, 
фоиз ставкаси эса камаяди. Бу эса инвестицияларга бўлган талабни оширади 
ва ўз навбатида, ЯИМ миқдорининг кўпайишига олиб келади. Бу билан 
давлат маълум даврда ўз мақсадига эришади, ишлаб чиқаришнинг орқага 
кетиши тўхтайди, ишсизлар сони камаяди, жамиятнинг даромадлари эса 
ошади.
Пул-кредит сиѐсатининг оқибати тўғрисида гапирганда, бу сиѐсатнинг 
қисқа муддатли ва узоқ муддатли оқибатларини фарқлаш керак. Агарда қисқа 
муддатли даврда давлат пул таклифини оширилиши натижасида ЯИМ 
миқдори 
ўсишини 
рағбатлантирилган 
ҳамда 
маълум 
даражада 
самарадорликка эришилган бўлса, узоқ муддатли даврда бу чораларнинг 
самарадорлиги пасайиши мумкин.